Otyłość i nadwaga są poważnymi problemami zdrowotnymi na wszystkich etapach życia. Wśród dzieci zarówno nadwaga, jak i otyłość cały czas rosną. Drogi rodzicu, czy Twoje dziecko ma nadwagę lub choruje na otyłość i odchudzasz je? Czy aby na pewno dobrze postępujesz? Odpowiedź znajdziesz w poniższej artykule.

Dwa najważniejsze czynniki zapobiegania otyłości u dzieci

• Wpływ rodziców i rodziny

Wpływ rodziców i rodziny na styl życia dzieci  i wybór pokarmów jest bardzo duży. Rodzice stanowią wzór dla swoich dzieci, często te ich naśladują, powtarzają zachowania, dlatego tak ważny jest fakt, aby to rodzice wprowadzali w domu od samego początku zdrowe nawyki żywieniowe i je cały czas utrwalali. Rodzice stanowią jeden z czynników zapobiegających otyłości u dzieci poprzez propagowanie zdrowego stylu życia dając własny przykład.

• Szkoła

Zdrowy styl życia, czyli jedzenie dobrej jakości, edukacja żywieniowa i aktywność fizyczna – te wszystkie elementy stanowią codzienności dzieci. Szkoła powinna zadbać o edukację żywieniową i aktywność fizyczną dzieci, tak aby uczniowie byli świadomi konsekwencji zdrowotnych złych nawyków żywieniowych. Uczniowie powinni stawać się świadomymi i odpowiedzialnymi konsumentami.

Czy dzieci należy odchudzać?

Generalnie nie, ale każdą osobę należy rozpatrywać indywidualnie, wziąć pod uwagę różne czynniki, każdy przypadek jest inny. Bynajmniej nie powinno się robić nic na własną rękę, bez uprzedniej konsultacji ze specjalistą.

Od czego zacząć?

Od najmłodszych lat powinno się zadbać o kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych lub wyeliminowanie błędnych zachowań żywieniowych. W tym pomocna będzie Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży (4-18 lat).

Najważniejsze punkty Piramidy Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży (4-18 lat):

• Jedzenie regularnie 5 posiłków i pamiętanie o częstym piciu wody oraz myciu zębów po jedzeniu.

Istotne jest, aby nigdy nie zapominać o spożyciu śniadania. Prawidłowo skomponowane pod względem odżywczym śniadanie jest niezbędne do właściwego rozwoju organizmu. Pełnowartościowe śniadanie dostarcza niezbędną energię oraz składniki odżywcze na początek dnia zarówno w domu, jak i w szkole. Codzienne spożywanie śniadania wywiera pozytywny wpływ na koncentrację uwagi w czasie lekcji i zdolność do nauki w szkole.

• Jedzenie różnorodnych warzyw i owoców jak najczęściej i w jak największej ilości.

Warzywa i owoce są ważnym składnikiem codziennej diety. Produkty te stanowią główne źródło witamin, składników mineralnych, błonnika oraz naturalnych przeciwutleniaczy, tzw. antyoksydantów, które usuwają szkodliwe dla organizmu wolne rodniki tlenowe. Regularne jedzenie warzyw i owoców zmniejsza ryzyko występowania wielu chorób, m.in. cukrzycy typu 2, otyłości, nadciśnienia, niedokrwiennej choroby serca czy niektórych nowotworów. Najlepszy efekt jest kiedy będzie się je spożywać na surowo lub minimalnie przetworzone, gdyż w takiej formie zachowują najwyższą wartość odżywczą. Warzywa i owoce powinny być  spożywane kilka razy dziennie, np. w ramach posiłków i przekąsek. 

Soki bez dodatku cukru mogą być korzystnym elementem codziennej diety dzieci i młodzieży o ile są właściwie zbilansowane w diecie. Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami dzieci w wieku 4.–6. r.ż. mogą spożywać dziennie do 170 ml, a od 7. r.ż. – szklankę soku owocowego dziennie (do 230 ml).

• Jedzenie produktów zbożowych, zwłaszcza pełnoziarnistych.

Produkty zbożowe powinny być składnikiem większości posiłków. Jak najczęściej powinno się wybierać te pełnoziarniste, do których  zaliczamy mąkę i pieczywo razowe, graham i tzw. grube kasze (np. gryczana, jęczmienna), ryż brązowy, makarony pełnoziarniste. Ważnym elementem codziennej diety są również naturalne płatki zbożowe, np. owsiane, jęczmienne, żytnie. Produkty zbożowe dostarczają węglowodanów złożonych, są więc doskonałym źródłem energii tak potrzebnej rosnącemu i rozwijającemu się organizmowi.

Kupując produkty zbożowe warto zwracać uwagę na ich skład – ciemne pieczywo nie zawsze jest pieczywem razowym, a część z tych produktów, chociażby płatki, często zawiera dodatek cukru, który powinniśmy ograniczyć.

• Picie co najmniej 3–4 szklanki mleka dziennie (możesz je zastąpić jogurtem naturalnym, kefirem i – częściowo – serem).
• Jedzenie chudego mięsa, ryb, jaj, nasion roślin strączkowych oraz wybieranie tłuszczy roślinnych zamiast zwierzęcych.

Dobrym źródłem białka w diecie są nasiona roślin strączkowych, m.in. fasoli, zielonego groszku, soczewicy i bobu. Stanowią alternatywę dla mięsa.  

Tłuszcz, który znajduje się m.in. w wafelkach, batonikach, herbatnikach czy w innych wyrobach cukierniczych lub w produktach typu fast food często zawiera niekorzystne dla zdrowia tzw. tłuszcze trans, zwiększają ryzyko rozwoju chorób układu krążenia. 

• Nie spożywanie słodkich napojów oraz słodyczy (zastępuj je owocami i orzechami).

Cukier i słodycze oraz słodkie napoje nie dostarczają składników odżywczych, których potrzebuje nasz organizm a ich spożywanie przyczynia się do nadmiernej masy ciała czy do rozwoju próchnicy.

Zamiast słodyczy można spożyć owoce lub niesolone orzechy, nasionami. 

• Nie dosalanie potraw, nie jedzenie słonych przekąsek i produktów typu fast food.

Zbyt duże spożycie soli, czyli NaCl, ze względu na zawartość sodu powoduje niekorzystne skutki dla zdrowia, np. nadciśnienie, udary, nowotwory oraz sprzyja rozwojowi otyłości. Z tego też powodu powinno się unikać soli, słonych produktów i potraw, szczególnie przekąsek oraz produktów typu fast food. 

• Bądź codziennie aktywny fizycznie co najmniej godzinę dziennie
  
  Ograniczaj oglądanie telewizji, korzystanie z komputera i innych urządzeń elektronicznych do maksymalnie 2 godzin!
  

• Wysypiaj się, aby Twój mózg mógł wypocząć.

Dzieci i młodzież, które nie przesypiają odpowiedniej ilości czasu, często borykają się z problemami z koncentracją uwagi podczas zajęć w szkole. Wykazano, że zbyt mała ilość snu może sprzyjać wystąpieniu nadmiernej masy ciała. Dzieci od 6 do 12 lat powinny spać co najmniej 10 godzin dziennie. Warto unikać przed snem oglądania telewizji, przeglądania smartfona, czy innych urządzeń elektronicznych.

• Sprawdzaj regularnie wysokość i masę ciała.

Podsumowując, odchudzanie dzieci na własną rękę nie będzie korzystane dla ich zdrowia. Bardzo łatwo możemy wyrządzić krzywdę dziecku, mimo szczerych i dobrych chęci. Warto zacząć od zmiany nawyków i zachowań żywieniowych w rodzinie. Jeśli to nie pomoże – warto rozważyć wizytę u specjalisty, lekarza czy dietetyka, który odpowiednio zajmie się dzieckiem.

Źródło:

• Żywienie. Wpływ na zdrowie człowieka. M. Jarosz, PZWL, 2016.
• ncez.pzh.gov.pl