
Terminem dieta śródziemnomorska nazywamy sposób żywienia charakterystyczny dla osób zamieszkujących tereny Basenu Morza Śródziemnego. Już w latach 1958-1964 zauważono, że osoby zamieszkujące państwa tego regionu stosunkowo rzadko cierpią na choroby układu krążenia oraz niektóre nowotwory. W czym tkwi sekret i czy warto inspirować się sposobem żywienia Greków czy Włochów?
Na początek warto podkreślić, że określenie „Dieta śródziemnomorska” jest niezwykle mało precyzyjne, dotyczy bowiem sposobu żywienia mieszkańców wielu krajów należących do tego regionu.
Niemniej przyjmuje się, że dieta śródziemnomorska cechuje się:
Codziennym spożywaniem produktów zbożowych, warzyw, owoców, oliwy, nasion roślin strączkowych, orzechów, chudych produktów mlecznych (ok.2 porcje dziennie),
Jedzeniem ryb i owoców morza kilka razy w tygodniu,
Niskim spożyciem nasyconych kwasów tłuszczowych, czerwonego mięsa i produktów mięsnych (np. wędliny, podroby),
Występowaniem w diecie alkoholu (czerwonego wina).
Takie proporcje poszczególnych produktów pozwalają na uzyskanie korzystnego stosunku spożywanych kwasów tłuszczowych. Dostarczane są przede wszystkim nienasycone kwasy (pochodzące z oliwy, orzechów oraz ryb). Z kolei niewielkie ilości produktów pochodzenia zwierzęcego ograniczają udział nasyconych kwasów tłuszczowych w diecie.
DIETA ŚRÓDZIEMNOMORSKA A BŁONNIK
Kolejna cechą diety śródziemnomorskiej, na która warto zwrócić uwagę jest wysoka podaż błonnika pokarmowego, którego spożycie nie tylko zapobiega rozwojowi nowotworu jelita grubego, ale także chroni przed wahaniami stężenia glukozy w surowicy krwi. Nie można zapominać również o tym, że błonnik zwiększa uczucie sytości.
Dieta śródziemnomorska może być również dodatkowym orężem w walce z cukrzycą typu 2. Zaobserwowano poprawę wartości glikemii na czczo oraz hemoglobiny glikowanej u osób stosujących dietę śródziemnomorską. Ponadto omawiany sposób żywienia zapobiega również rozwojowi cukrzycy typu 2, a także zmniejsza śmiertelność u osób już chorujących.
DOBRA DIETA W CUKRZYCY TYPU 2
Nie można zapominać, że pacjenci z cukrzycą typu 2 znajdują się w grupie bardzo wysokiego ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Dlatego tym bardziej powinny uwzględnić elementy diety śródziemnomorskiej w swoim sposobie żywienia.
Ponadto, okazuje się, że dieta śródziemnomorska wpływa pozytywnie na układ nerwowy. Dowiedziono bowiem, że stosowanie takiego modelu żywienia zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera oraz Parkinsona.
Warto zwrócić również uwagę na alkohol. Mimo, że w diecie śródziemnomorskiej nie jest on zabroniony, osoby chorujące na cukrzycę muszą być szczególnie ostrożne podczas jego spożywania. Etanol powoduje bowiem hamowanie uwalniania glukozy z wątroby, co może powodować stany hipoglikemii. Dlatego optymalnym rozwiązaniem jest spożywanie czerwonego wina (bo właśnie taki alkohol jest elementem diety śródziemnomorskiej) do posiłku. Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zwraca uwagę, że alkoholu nie powinny spożywać osoby z hipertriglicerydemią, neuropatią oraz zapaleniem trzustki, a dopuszczalna ilość alkoholu to 20g/dzień w przypadku kobiet i 30g/dzień dla mężczyzn (20 g etanolu to około 330 ml piwa, 30ml wódki czy 100 ml wina).
DIETA ŚRÓDZIEMNOMORSKA: TAK, TAK, TAK!
Uważamy, że warto stosować elementy diety śródziemnomorskiej w codziennym życiu. Dobrym pomysłem byłoby włączenie strączków do swojego jadłospisu. Pamiętajcie, że groch i biała fasola, to dopiero początek. Jest jeszcze ciecierzyca, kilka rodzajów soczewicy i cały wachlarz różnych odmian fasoli. Można przygotować z nich pasty, dodać do zupy czy użyć zamiast mięsa w gulaszu. Oprócz tego warte naśladowanie jest spożywanie przede wszystkim tłuszczy pochodzenia roślinnego i ograniczenie zwierzęcego. Pamiętaj, że nie musi być to oliwa. Możesz stosować na przykład olej rzepakowy. I nie zapominaj o rybach! Również tych tłustych. Zawierają one kwasy tłuszczowe omega-3, które wpływają korzystnie między innymi na układ sercowo-naczyniowy.
Podsumowując: diecie śródziemnomorskiej mówimy TAK! Uważaj jedynie z alkoholem.
Malikowska K, Grabańska-Martyńska K. Historia diety śródziemnomorskiej w prewencji chorób układu krążenia. Medicorum Polonorum 2016; 6(1): 41-49.
Bienkiewicz M, Bator E, Bronkowska M. Błonnik pokarmowy i jego znaczenie w profilaktyce zdrowotnej. Problemy Higieny i Epidemiologii 2015; 96 (1): 57-63.
Benson G, Pereira RF, Boucher JL. Dieta śródziemnomorska u chorych na cukrzycę: przesłanki dla jej zastosowania. Diabetologia po Dyplomie 2011; 8 (2): 49-53.
Chudzińska M, Wołowiec Ł, Zukow W, Sinkiewicz W. Mediterranean diet recommended not only in cardiovascular diseases. Journal of Education, Health and Sport 2017; 7(6):732-746.
Sofi F, Cesari F, Abbate R, Gensini GF, Casini A. Adherence to Mediterranean diet and health status: meta-analysis. British Medical Journal 2008 [cited 12.06.2019]; 337. Available from: URL: https://doi.org/10.1136/bmj.a1344
Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna 2019;5(1),
Królowa wśród diet? DASH of course :)…