Wiemy już, że u pacjentów leczonych metforminą mikrobiom jelitowy jest zmieniony pod względem jego składu i funkcji. Lek powoduje korzystne zmiany w mikrobiocie jelitowej u pacjentów z cukrzycą typu 2 oraz zwiększa zdolność bakterii do wytwarzania niektórych rodzajów krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, takich jak kwas masłowy czy kwas propionowy, które to mogą obniżać poziom glukozy we krwi. Wiadomo jednak również, że metformina ma jednocześnie niekorzystny wpływ na przewód pokarmowy, gdyż skutkami ubocznymi zażywania leku mogą być nadmierne wzdęcia czy gazy, nudności, biegunka, zaparcia, utrata apetytu czy bóle brzucha.
W jednym z badań zauważono, że w przypadku występowania działań niepożądanych ze strony układu pokarmowego znaczenie ma skład wyjściowy mikrobiomu pacjenta, zanim wdrożono u niego leczenie metforminą.
SIBO a cukrzyca
Częstość występowania SIBO czyli zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego u pacjentów z cukrzycą szacuje się na 8-44%, a dolegliwości ze strony układu pokarmowego odczuwa 60-76% pacjentów.
Uważa się, że w patogenezie zaburzeń gastroenterologicznych w cukrzycy udział swój mają min. zaburzenia funkcji motorycznej przewodu pokarmowego, zaburzenia hormonalne, hiperglikemia, procesy zapalne czy gastropareza. W badaniu Zietz i wsp. sugeruje się rozważenie diagnostyki w kierunku zespołu rozrostu bakteryjnego u osób z cukrzycą i towarzyszącymi jej niespecyficznymi objawami ze strony przewodu pokarmowego. Należy zwracać uwagę na możliwość współwystępowania obu tych schorzeń.
Leczenie SIBO a metformina
Leczenie SIBO w przypadku pacjentów zażywających metforminę może być problematyczne. Potrzebujemy jeszcze badań naukowych na ten temat, ale wiadomym jest, że trudno jednoznacznie stwierdzić co jest przyczyną objawów ze strony układu pokarmowego, SIBO czy sam lek.
U pacjentów u których jest to możliwe postuluje się odstawienie metforminy na czas leczenia SIBO, żeby uzyskać jasność pod kątem objawów.
Dalsze badania w kierunku zrozumienia związku SIBO z cukrzycą pozwoliłyby lepiej zrozumieć związek między nimi. Już dziś wiemy, że wczesne rozpoznanie oraz leczenie SIBO są konieczne dla zdrowia pacjentów z cukrzycą, a to rozpoznanie może utrudniać zażywanie metforminy, gdyż może ona powodować bardzo zbliżone spektrum objawów co samo SIBO.
Źródło:
- Bryrup Th. Et wsp., Metformin-induced changes of the gut microbiota in healthy young men: results of a non-blinded, one-armed intervention study, Diabetologia, 2019
- Mizerski G. et wsp., Wpływ postaci metforminy na częstośc występowania objawów niepożądanych, Forum Medycyny Rodzinnaj, 2020
- Bouchoucha M. et wsp., Metformin and digestive disorders. Diabetes Metab. 2011
- Litwinowicz M. et wsp., Cukrzyca a zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego ze szczególnym uwzględnieniem zespołu
rozrostu bakteryjnego, ViaMedica, 2013 - Panasiuk A., choroby infekcyjne przewodu pokarmowego, PZWL, 2021
