Ze względu na fakt, że nie tylko jakość/złożoność węglowodanów w diecie, ale również ich ilość ma wpływ na odpowiedź glikemiczną organizmu, powstała koncepcja ładunku glikemicznego. Czym różni się on od powszechnie znanego indeksu glikemicznego oraz jak go policzyć, dowiecie się z dalszej części artykułu.
Dieta z niskim indeksem i ładunkiem glikemicznym jest głównym elementem terapii żywieniowej w leczeniu insulinooporności, stanu przedcukrzycowego oraz cukrzycy, dlatego warto znać i odróżniać te dwa podobne do siebie pojęcia i stosować je w codziennej praktyce. Dla przypomnienia przytaczamy obie te definicje.
Indeks glikemiczny
to odpowiedź glikemiczna, czyli wzrost glukozy we krwi 2-godziny po spożyciu produktu spożywczego zawierającego 50 g przyswajalnych węglowodanów w odniesieniu do wzrostu glikemii 2-godziny po spożyciu czystej glukozy (IG = 100).
Ładunek glikemiczny
obrazuje zmnianę glikemii po zwyczajowo spożywanej porcji pożywienia zawierającego węglowodany przyswajalne. Oblicza się go, mnożąc indeks glikemiczny przez zawartość węglowodanów przyswajalnych w porcji produktu wyrażonej w gramach i dzieląc tą wartość przez 100.
ŁG = (IG x ilość węglowodanów w porcji)/100
Jego stosowanie jest o tyle bardziej adekwatne do codziennej oceny diety pod kątem wpływu na wahania glikemii, iż porcje zwyczajowo spożywanych produktów węglowodanowych mogą zawierać znacznie mniej niż 50 gramów węglowodanów/cukrów używanych w definicji indeksu glikemicznego.
Wysoki indeks a niski ładunek glikemiczny – jak to możliwe?
Niektóre produkty mogą mieć wysoki indeks glikemiczny, lecz z powodu niskiej zawartości węglowodanów przyswajalnych i wysokiej zawartości wody będą cechowały się równocześnie niskim ładunkiem glikemicznym. Przykładem takiego produktu spożywczego jest arbuz o IG = 72, zaś ŁG = 4 (dla porcji 120 g). Dla porównania frytki, który mają zbliżony IG do arbuza = 75, mają już znacznie wyższy ŁG = 22 (dla porcji 150 g) ze względu na większą zawartość węglowodanów w produkcie.
Odpowiedź glikemiczna po spożyciu produktów z wysokim IG w niewielkiej ilości będzie zbliżona do wzrostu glikemii po spożyciu produktu z średnim/niskim indeksem glikemicznym w większej ilości. Z tego względu nie zawsze należy obawiać się spożycia produktów z wyższym IG i sprawdzać nie tylko indeks glikemiczny danego produktu, ale też jego ładunek, poprzez uwzględnienie konsumowanej porcji.
Wartości ładunku glikemicznego
Podobnie jak według indeksu glikemicznego, produkty spożywcze konsumowane w zwyczajowych porcjach możemy podzielić na te:
– o niskim ładunku glikemicznym dla ŁG ≤ 10,
– o średnim ładunku glikemicznym dla ŁG = 11-19,
– o wysokim ładunku glikemicznych dla ŁG ≥ 20.
Przyjmuje się również, że ładunek glikemiczny całodziennej diety < 80 jest niski, zaś > 120 jest wysoki.
Osoby z insulinoopornością nie powinny więc przekraczać wartości ładunku glikemicznego równego 80, a ładunek glikemiczny osób zdrowych nie powinnien być wyższy niż 120, choć wszystkim osobom w prewencji wielu chorób może być zalecana dieta z niskim ładunkiem glikemicznym.
Znaczenie indeksu i ładunku glikemicznego w prewencji różnych chorób
Dieta z niskim ładunkiem glikemicznym (< 80) może być stosowana nie tylko w terapii żywieniowej zaburzeń gospodarki węglowodanowej, ale również w zespole policystycznych jajników (PCOS) i niedoczynności tarczycy, w tym w chorobie Hashimoto – często współwystepujących z insulinoopornością. Dieta ta ma także udowodnione znaczenie kliniczne w prewencji nowotworów m.in. piersi i jelita grubego, chorób sercowo-naczyniowych i choroby Alzheimera, zespołu metabolicznego czy niealkoholowego stłuszczenia wątroby, dlatego z powodzeniem może być stosowana przez każdego.
Piśmiennictwo
- D. Włodarek, D. Głąbska, E. Lange, L. Kozłowska, Dietoterapia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2014
- Kulczyński B., Gramza-Michałowska A. Z. (2015). Znaczenie indeksu i ładunku glikemicznego w zapobieganiu rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Problemy Higieny i Epidemiologii, (96), 1.
- Dudziak, K., & Regulska-Ilow, B. (2013). Znaczenie ładunku glikemicznego diety w rozwoju chorób nowotworowych. Postepy Hig Med Dosw, 67, 449-462.
