Fruktoza – niegdyś cukier prosty zalecany do stosowania przez diabetyków, obecnie jednak nie króluje wśród zalecanych zamienników cukru. Czy słusznie? Jaki wpływ na insulinooporność ma spożycie fruktozy? Dowiecie się tego z poniższego artykułu.
Co to jest fruktoza?
Fruktoza to cukier prosty, który naturalnie występuje w produktach takich jak owoce czy miód. Co więcej, znajdziemy go również w cukrze – ponieważ wchodzi on w skład cząsteczki sacharozy. Znajdziemy ją także w składzie zamiennika cukru – syropu glukozowo-fruktozowego. Zwiększone użycie tej substancji w trakcie produkcji żywności spowodowało zwiększone w ostatnich latach spożycie fruktozy.
Czy osoby z insulinoopornością powinny spożywać fruktozę?
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego podstawowe ograniczenie w diecie osób z cukrzycą (która przypomnijmy rozwija się na zasadzie nasilonej inslinooporności) powinno dotyczyć węglowodanów prostych. Co więcej ważne jest, aby przede wszystkim ograniczać cukier dodany ale też też naturalnie występujący, który znajdziemy w miodzie, sokach i napojach owocowych.
Jeśli chodzi o fruktozę, to zalecenia rekomendują ograniczenie jej spożycia do ilości nie przekraczającej 50g. Co więcej, fruktoza, mimo niskiego indeksu glikemicznego (IG=20) nie jest polecana jako słodzik. Dlaczego?
Jakie działanie wykazuje fruktoza?
Spożycie fruktozy wraz z dietą zaburza gospodarkę lipidową co ujawnia się pod postacią wysokiego stężenia triglicerydów oraz niskiego stężenia lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL), zarówno u osób z insulinoopornością ale również u osób zdrowych. Skąd zaburzenia lipidowe skoro fruktoza jest cukrem prostym? Otóż fruktoza wykazuje działanie lipogenne – oznacza to że w wyniku jej przemian w organizmie powstają lipidy, których rozmieszczenie jest też kierowane wokół narządów takich jak wątroba czy mięśnie. Pośrednio przyczynia się to do rozwoju insulinooporności tkankowej.
Co ciekawe, część badań porównując działanie fruktozy w stosunku do glukozy wykazuje, żę fruktoza wykazuje bardziej negatywne działanie w porównaniu do tej drugiej. Nie mniej jednak istnieją również badania nie potwierdzające tego założenia. Metaanaliza autorstwa Liveseya i współpracowników pokazała, iż spożycie fruktozy na poziomie poniżej 90g dziennie wpływało korzystnie na poziom hemoglobiny glikowanej (wskaźnika stosowanego w pomiarze kontroli wahań stężenia glukozy we krwi przez ostatnie 3 miesiące). Jednocześnie zauważono, że spożycie 50-100g fruktozy wpływa na stężenie triglicerydów po posiłku.
Dlatego też dzienna ilość fruktozy nieprzekraczająca 50g wydaje się być akceptowalna i nie powodująca negatywnych skutków.
Z jakich produktów należy zrezygnować aby zminimalizować spożycie fruktozy?
Dzienne spożycie fruktozy na przestrzeni ostatnich lat wzrosło o 26%. Czynnikiem, który miał w tym znaczny udział było dodawanie cukru do przemysłowo produkowanych produktów a także rozpropagowanie syropu glukozowo-fruktozowego jako jego technologicznego zamiennika. Spożycie fruktozy słodzonych napojów na poziomie 25% zapotrzebowania energetycznego zaburza lipidogram a także zmniejsza insulinowrażliwość tkanek.
Dlatego warto ograniczyć spożycie fruktozy chociażby poprzez eliminację słodzonych napojów. Naturalne źródła takie jak owoce, miód mogą być spożywane w ograniczonych ilościach.
Podsumowanie
Fruktoza to cukier prosty, który zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego u osób z insulinoopornością powinien być ograniczany. Bezpieczną ilością wydaje się być 50g dziennie, gdyż w większych ilościach cukier ten powoduje zaburzenia lipidogramu czy zmniejszenie insulinowrażliwości tkanek. Naturalnymi źródłami fruktozy są owoce czy miód, natomiast spożycie fruktozy zwiększyło się przez dodawany do produktów cukier pod postacią sacharozy czy syropu glukozowo-fruktozowego. Eliminacja dosładzanych napojów czy produktów znacząco ograniczy spożycie cukrów prostych, również tych pod postacią fruktozy.
Bibliografia
- Stanhope K.L., Havel P.J., Fructose Consumption: Considerations for Future Research on Its Effects on Adipose Distribution, Lipid Metabolism, and Insulin Sensitivity in Humans, J Nutr 2009, 139(6): 1236S-1241S
- Elliott S.S., i wsp., Fructose, weight gain, and the insulin resistance syndrome, American Journal of Clinical Nutrition 2002, 76(5):911-922
- Czupryniak L. i wsp., Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzyce 2020, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia praktyczna 2020, 6(1)
- Okręglicka K. i wsp.. Metaboliczne efekty nadmiernego spożycia fruktozy z dietą, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2017, 23(3), 165-170
