Choć po wpisaniu w wyszukiwarkę słowa “wypalenie” ukazuje się mnóstwo pozycji dotyczących wypalenia zawodowego, to można wśród rekordów znaleźć również hasła o znaczeniu medycznym. Wypalenie nadnerczy to nowy trend, który prawdopodobnie ma dotyczyć znacznej części społeczeństwa. Jaka jest prawda na temat rzekomego przepracowania tego narządu?
Nadnercza, to parzyste gruczoły, składające się z części korowej i rdzeniowej. Znajdują się one, jak sama nazwa mówi – nad nerkami. Rdzeń nadnerczy produkuje hormony zwane katecholaminami – dopaminę, adrenalinę i noradrenalinę, natomiast kora nadnerczy zajmuje się produkcją hormonów steroidowych o dużym zróżnicowaniu – mineralokortykoidów, np. aldosteronu, glikokortykosteroidów, z których najpopularniejszym jest kortyzol oraz androgenów, takich jak androstendion i DHEA. [1]
Zanim przejdę do omówienia głównego tematu artykułu, kilka słów o zaburzeniach pracy nadnerczy, których istnienie potwierdza współczesna nauka.
Niedoczynność kory nadnerczy objawia się przez zbyt małą produkcję hormonów. Może wynikać z zaburzeń funkcji tego narządu lub jego uszkodzenia, ograniczonego wydzielania hormonu ACTH przez przysadkę mózgową lub niedostatecznego wydzielania CRH przez podwzgórze. W pierwszym przypadku wyróżnić można pierwotną niedoczynność nadnerczy, zwaną chorobą Addisona, natomiast kolejne przykłady wiążą się z zaburzenia działania osi podwzgórze – przysadka – nadnercza, z czego wynika wtórna niedoczynność nadnerczy. [2]
Nadmiar glikokortykosteroidów znany jest pod nazwą zespołu Cushinga. Podobnie jak w przypadku niedoczynności, przyczyny tej choroby mogą mieć charakter pierwotny jak i drugorzędny – patologia może wynikać z nadmiernego wytwarzania ACTH przez przysadkę. W przypadku wtórnej nadczynności nadnerczy mowa o chorobie, a nie zespole Cushinga. Zespół Cushinga wynika natomiast najczęściej z guza nadnerczy, rozrostu makroguzkowego nadnerczy lub wyłącznie kory. [3]
Wypalenie nadnerczy, inaczej znane jako syndrom zmęczonych nadnerczy (z ang. AFS – Adrenal Fatique Syndrome), opisywane jest jako stan, w którym nadnercza, mimo sytuacji stresowej, nie produkują odpowiedniej ilości kortyzolu. Brak odpowiedniej ilości tego hormonu, według autorów artykułów, ma skutkować zwiększoną agresją w odpowiedzi na nowe stresory. Sytuacja taka ma następować w wyniku długotrwałego narażenia na stres, braku odpowiedniego odpoczynku i zwiększonego tempa życia. [4,6]
Objawy dotyczące przepracowania gruczołu są sprecyzowane przed doktora Lam’a. Wyróżnia ich aż 75 – m.in. problem z zaśnięciem, mimo zmęczenia, niskie libido, przebudzanie się, kołatania serca czy nieradzenie sobie ze stresem. Niestety, nie ustalono rzetelnej metody biochemicznego potwierdzenia tego syndromu przez “niewyspecjalizowanych” lekarzy, bo badania laboratoryjne to konwencjonalna metoda a wypalenie nadnerczy to twór medycyny niekonwencjonalnej. Najczęściej stosowanym narzędziem do diagnozowania AFS jest kwestionariusz, dostępny m.in. na stronie dr Wilsona – czołowego lekarza medycyny alternatywnej i twórcy teorii. [4,6]
Choć w Internecie nie brakuje informacji na ten temat, trudno o rzetelne źródła. Bibliografie artykułów na wielu stronach a nawet w czasopismach popularnonaukowych(!) (jeśli już są), również nie potwierdzają tej teorii za pomocą dowodów naukowych. Mimo, że pojawiła się próba przeglądu publikacji dotyczących AFS, to nie zakończyła się pełnym powodzeniem z wielu przyczyn. Artykułom dotyczącym tego syndromu zarzuca się przede wszystkim opisowy charakter nie mający oparcia w badaniach naukowych, opublikowanie w mało istotnych w świecie nauki czasopismach a także błędy metodologiczne czy nadinterpretację. [5]
Zadziwiająca i przerażająca zarazem jest pewność z jaką wypowiadają się zwolennicy teorii, która nie została zatwierdzona przez współczesną endokrynologię. Wiąże się to z koniecznością zwiększonej ostrożności i sceptyzmu wobec przesłanek spotykanych aktualnie również w polskich źródłach – stronach internetowych poświęconych diecie paleo czy związanych z chorobami tarczycy.
Napisała: mgr Marta Nawrocka, dietetyk. Absolwentka dietetyki na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Stażystka w Fundacji.
- Jonczyk, Kortyzol – hormon o charakterze antyanabolicznym, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 4/2014
- Aleksandra Zdrojowy-Wełna, Grażyna Bednarek-Tupikowska, Management of chronic adrenal insufficiency – the role of the general practitioner, Family Medicine & Primary Care Review 2013; 15, 3: 486–490
- Interna Szczeklika 2015/16
- https://adrenalfatigue.org/adrenal-fatigue-quiz/
- Flavio A. Cadegianiand Claudio E. Kater, Adrenal fatigue does not exist: a systematic review, BMC Endocr Disord. 2016; 16(1): 48.
- https://www.drlam.com/
Bardzo ciekawy artykuł.