Ferrytyna – co to jest?

Ferrytyna jest białkiem magazynującym żelazo wewnątrz komórek i oznaczenie jej poziomu informuje nas o stanie zapasów żelaza w organizmie. Równocześnie ferrytyna jest też białkiem fazy ostrej, czyli inaczej markerem stanu zapalnego. Magazynowana jest głównie w wątrobie oraz makrofagach.

Żelazo a ferrytyna

Nadmiar żelaza pochodzącego z diety jest magazynowany w postaci ferrytyny. Może on zostać uwolniony w razie takiej potrzeby i brać udział w syntezie hemoglobiny. Ferrytynę znajdziemy w komórkach ludzkich, zwierzęcych, roślinnych, a także bakteryjnych. Jej cząsteczka składa się z apoferrytyny, rozpuszczalnego białka oraz jonów żelaza (1000 -1500 atomów).

Niedobór i nadmiar żelaza

Bezwzględny niedobór żelaza występuje przy stężeniu ferrytyny poniżej 30 mg/l. Maksymalne uznawane za prawidłowe stężenie u mężczyzn, to 300 mg/l, a u kobiet 200mg/l. O przeładowaniu żelazem mówimy przy wartości powyżej 1000 mg/l.

Znacznie podwyższona wartość ferrytyny może świadczyć o różnych stanach chorobowych, w tym o hemochromatozie (około 10 % przypadków). Konsekwencją niedoboru żelaza jest anemia, ale o anemii mówimy też stanach niedoboru witaminy B12 czy kwasu foliowego.

Diagnostyka niedoboru żelaza

Diagnostyka w kierunku niedoboru żelaza obejmuje poza ferrytyną wykonanie większej ilości badań, takich jak:

• morfologia – szczególnie hemoglobina, MCH, MCHC, MCV, a także
• TIBC
• transferryna
• wysycenie transferryny Tfs

Samo żelazo nie jest specyficznym markerem niedoborów, gdyż ulega częstym wahaniom.

Objawy niedoboru ferrytyny

Objawami niedoboru ferrytyny mogą być:

• zaburzenia hormonalne
• oporność na insulinę
• bladość skóry
• łamliwość paznokci
• wypadanie włosów
• osłabienie
• niedotlenienie
• kołatanie serca
• bóle i zawroty głowy
• zaburzenia snu
• zaburzenia odporności
• zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego

Suplementacja żelazem

Warto podkreślić, że suplementacja żelazem nie jest obojętna dla organizmu i zawsze warto skupić się na prawidłowym prowadzeniu diety i zapewnieniu podaży żelaza z pokarmu. Nadmierna suplementacja jest toksyczna, może prowadzić do niewydolności wątroby. Może przyczyniać się również do niepożądanych reakcji ze strony układu pokarmowego – zaburzenia mikrobiomu, degradacja bariery śluzówkowej oraz zaparć.

Bibliografia:

1. Theil E., Ferritin: the protein nanocage and iron biomineral in health and in disease. Inorg Chem 2013
2. Ponikowska B. (red.), Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, Wyd. 1, Warszawa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019
3. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wyd. VIII, Warszawa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2020
4. Chełstowska M., Warzocha K., Objawy kliniczne i zmiany laboratoryjne w diagnostyce różnicowej niedokrwistości, Onkologia w praktyce klinicznej, Tom 2 , nr 3, 2006
5. Tymińska A. i wsp., Niedokrwistość i niedobór żelaza u chorych z niewydolnością serca – postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne, Folia Cardiologica, Tom 12, nr 4, 2017
6. Vonderheid S. I wsp., A Systematic Review and Meta-Analysis on the Effects of Probiotic Species on Iron Absorption and Iron Status. Nutrients 2019
7. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie profilaktyki niedoboru żelaza oraz niedokrwistości z niedoboru żelaza niską dawką żelaza hemowego u kobiet – stan wiedzy na 2013 rok, Ginekol Pol. 1/2014
8. Caqet R., 250 badań laboratoryjnych. Kiedy zlecać. Jak interpretować, Wyd. 3, Warszawa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017