Zespół takotsubo (TTS) to choroba, która swoimi objawami łudząco przypomina zawał mięśnia sercowego. Nazywany jest również zespołem złamanego serca, ze względu na to, że często dotyka osoby, które doświadczyły silnego przeżycia emocjonalnego, takiego jak na przykład rozwód, śmierć partnera, utrata pracy. Czym dokładnie jest zespół takotsubo, jakie są jego objawy i kto jest najbardziej na niego narażony?

Czym jest zespół takotsubo?

Zespół takotsubo, nazywany inaczej zespołem balotującego koniuszka, zespołem złamanego serca czy też kardiomiopatią stresową to rzadka postać niewydolności serca, imitująca świeży zawał mięśnia sercowego.

Kardiomiopatia takotsubo została opisana po raz pierwszy w Japonii, w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. “Takotsubo” pochodzi od nazwy naczynia o okrągłym dnie i wąskiej szyi, które służy do połowu ośmiornic. Nawiązuje to do charakterystycznego obrazu lewej komory serca podczas ostrej fazy choroby. Przypomina on właśnie naczynie tako-tsubo. W ostrym okresie choroby jeden fragment lewej komory serca kurczy się bardzo mocno, inny natomiast jest rozdęty i przestaje funkcjonować. Interesujące jest to, że po kilku dniach lub tygodniach, choroba ustępuje nie pozostawiając śladów w mięśniu sercowym.

Objawy zespołu złamanego serca

Pacjent trafia do szpitala z typowymi objawami zawału. Występują u niego dolegliwości w klatce piersiowej podobne do bólów wieńcowych, duszność. Objawy te poprzedzone są silnym stresem emocjonalnym lub fizycznym, na przykład: problemami rodzinnymi, śmiercią bliskiej osoby, kłopotami finansowymi, wyczerpującą pracą, poważną diagnozą medyczną, inwazyjnymi badaniami diagnostycznymi, takimi jak np. gastroskopia, a także zaostrzeniem schorzeń przewlekłych (np. napad astmy oskrzelowej).

U pacjenta obserwuje się zmiany w zapisie EKG, podwyższony poziom enzymów sercowych i biomarkerów. W badaniu angiograficznym nie stwierdza się jednak istotnych zmian w tętnicach wieńcowych. Pacjent mimo to trafia na oddział intensywnej terapii, ponieważ w ostrej fazie zespołu takotsubo mogą wystąpić powikłania takie jak w przypadku prawdziwego zawału.

Kto jest szczególnie narażony na występowanie zespołu takotsubo?

Kardiomiopatia takotsubo najczęściej występuje u kobiet w okresie okołomenopauzalnym (~90-95 % wszystkich pacjentów), które zostały poddane działaniu silnego stresu zarówno psychicznego, jak i fizycznego.

U wielu kobiet z rozpoznanym zespołem złamanego serca (~67% przypadków), stwierdzono także współwystępującą chorobę systemową. Do najczęściej występujących należały zaburzenia o podłożu immunologicznym, nadczynność tarczycy, astma, sklerodermia, miastenia gravis. Oprócz tego schorzenia układu oddechowego, takie jak przewlekła obturacyjna choroba płuc i zapalenie płuc.

TTS jest rzadkim schorzeniem, jednak podczas pandemii COVID-19 zanotowano jego częstsze występowanie. Może to być związane zarówno z samym zakażeniem, jak i dużym stresem związanym z pandemią. Pacjenci z zespołem takotsubo nierzadko cierpią na schorzenia neurologiczne czy też psychiczne.

Co ciekawe, okazuje się, że nie tylko negatywne emocje mogą stanowić czynnik wyzwalający zespół takotsubo. U części pacjentów epizod TSS był powiązany z radosnymi wydarzeniami takimi ślub, urodziny potomka, zwycięstwo ulubionej drużyny.

Rokowanie i powikłania

Zespół takotsubo jest powszechnie uważany za łagodną chorobę o dobrym rokowaniu. W przeciągu 2-3 tygodni dochodzi do powrotu prawidłowej funkcji skurczowej serca. Ponowne epizody występują rzadko.

Jednakże istnieją również powikłania, do których dochodzi zazwyczaj w ostrej fazie choroby. Występują one u ok. 19% pacjentów. Do najczęstszych powikłań należą: niewydolność serca, obrzęk płuc, wstrząs kardiogenny, a także nagły zgon sercowy. Opisano również występowanie zaburzeń rytmu serca: migotanie przedsionków i komorowe zaburzenia rytmu, tamponadę serca, a także powikłania mechaniczne np. pęknięcie ściany lewej komory czy perforacje przegrody międzykomorowej.

Podsumowanie

Zespół złamanego serca czy też zespół takotsubo jest rzadko występującą, bardzo ciekawą jednostką chorobową o nie do końca poznanym podłożu. Dotyka zwykle białych kobiet w wieku okołomenopauzalnym. Mimo dobrego rokowania, może wiązać się z poważnymi powikłaniami. Dolegliwości zwykle poprzedzone są silnym stresem, co wyraźnie pokazuje jak ogromne znaczenie ma on w kontekście naszego zdrowia i samopoczucia.

Bibliografia:
– Jabłoński M. i inn., Zespół balotującego koniuszka, Folia Cardiologica Excerpta 2007, tom 2, nr 3.
– Jarecka A., Borowiecka E., Inne oblicza ostrych zespołów wieńcowych — kardiomiopatia takotsubo, Folia Cardiologica 2015 tom 10, nr 5.
– John K., A review of the presentation and outcome of takotsubo cardiomyopathy in COVID-19, Monaldi Archives for Chest Disease 2021. 
– Młodzianowski T., Nawracająca kardiomiopatia takotsubo wywołana zaostrzeniem przewlekłej obturacyjnej choroby płuc i beta-mimetykami, Choroby Serca i Naczyń 2018, tom 15, nr 3, 177–180.
– Przybylska E. i inn., Kardiomiopatia takotsubo — co dzisiaj o niej wiemy?, Choroby Serca i Naczyń 2015, 12 (6), 347–356.
– Y‑Hassan S., Tornvall P., Epidemiology, pathogenesis, and management of takotsubo syndrome, Springer 2017.
– Zespół złamanego serca – choroba, która łudząco przypomina zawał – Puls Medycyny – pulsmedycyny.pl https://pulsmedycyny.pl/zespol-zlamanego-serca-choroba-ktora-ludzaco-przypomina-zawal-971311?msclkid=1abdd2c7bb2411ec88cd80c18d90b2ed