“Muszę odstawić cukier!” To jedna z pierwszych myśli jaka przychodzi do głowy zaraz po zdiagnozowaniu insulinooporności. Tak naprawdę obecnie nie tylko osoby z IO, ale coraz więcej konsumentów, zastanawia się jak poprawić jakość swojego odżywiania, poprzez m.in. ograniczenie spożywania cukru. Jednym z powszechnie stosowanych rozwiązań jest zastępowanie go substancjami intensywnie słodzącymi. Przykładem takiej substancji jest sukraloza. Czym dokładnie jest sukraloza oraz czy jest bezpieczna i polecana dla osób z IO?

Czym są substancje intensywnie słodzące?

Tak jak wcześniej wspomniano, sukraloza należy do substancji intensywnie słodzących. Cechą charakterystyczną takich substancji jest wysoka (dużo wyższa niż w przypadku białego cukru) siła słodząca. Pomimo silnie słodkiego smaku, substancje te posiadają bardzo niską bądź zerową wartość kaloryczną. Substancje intensywnie słodzące znalazły zastosowanie zarówno w przemyśle spożywczym przy produkcji na przykład gum do żucia, słodzików, lodów, napojów czy produktów mlecznych, a także jako składnik środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz niektórych kosmetyków. Substancje te można ogólnie podzielić na dwie grupy:

Substancje intensywnie słodzące syntetyczne

• Acesulfam-K E 950
• Aspartam E 951
• Sól aspartamu–acesulfamu E 962
• Cyklaminian E 952
• Neohesperydyna DC E 959
• Sacharyna E 954
• Sukraloza E 955
• Taumatyna E 957
• Neotam E 961
• Erytrytol E 968
• Glikozydy stewiolowe E 960

Substancje intensywnie słodzące półsyntetyczne

• Sorbitol E 420
• Mannitol E 421
• Izomalt E 953
• Maltitol E 965
• Laktitol E 966
• Ksylitol E 967

 Sukraloza- charakterystyka

Według powyższej klasyfikacji, sukraloza jest jedną z substancji słodzących syntetycznych, a jako dodatek do żywności oznaczona jest symbolem E 955. Sukraloza w porównaniu do cukru jest około 400-800 razy słodsza, z tego względu nawet niewielki jej dodatek sprawia, że dane potrawy czy produkty uzyskują słodki smak. Sukraloza nie posiada wartości kalorycznej (0 kcal), jedną z jej cech charakterystycznych jest pozostający na długo słodki posmak w ustach. Sukraloza należy do substancji dobrze rozpuszczających się w wodzie, więc stosowana jest jako słodzik do herbaty czy kawy. Stosuje się ją również do wypieków, ponieważ wykazuje wysoką termostabilność. Szacuje się, że obecnie sukraloza stosowana jest jako dodatek do ponad 3 tys. sprzedawanych produktów. 

Czy sukraloza jest substancją bezpieczną?

Przy ocenie tego czy sukraloza jest substancją bezpieczną, czy szkodliwą, należy wziąć pod uwagę kilka aspektów. Po pierwsze, sukraloza, a także inne słodziki są substancjami dodatkowymi, które pod względem bezpieczeństwa zostały wielokrotnie przebadane. Bezpieczeństwo stosowania sukralozy zostało poddane dokładnej ocenie przez organy regulacyjne na całym świecie, obecnie jest ona oficjalnie zatwierdzona jako bezkaloryczny środek słodzący dopuszczony  do stosowania w żywności. ADI, czyli dopuszczalne dzienne spożycie sukralozy wynosi do 15 mg na kilogram masy ciała na dobę.

Dostępne wyniki przeprowadzonych badań, których celem było poznanie metabolizmu sukralozy, wskazują na to, iż w przewodzie pokarmowym jest ona wchłaniana w bardzo niskim stopniu oraz, że większość spożytej substancji zostaje wydalana z kałem w postaci niezmienionej. W sytuacji długotrwałego stosowania, nie wykazano aby sukraloza w jakikolwiek sposób kumulowała się w organizmie, wpływała na rozwój nowotworów czy miała szkodliwy wpływ na procesy reprodukcyjne.

Jednak warto podkreślić, że niektórzy badacze wskazują, iż częste spożywanie sukralozy może niekorzystnie wpływać na mikrobiotę jelitową oraz nabłonek jelita. Oprócz tego sukraloza może mięć związek ze zwiększonym łaknieniem oraz zmniejszać wrażliwość na insulinę.

 Sukraloza a insulinooporność

Kilka badań wskazuje na to, że spożywanie sukralozy może wpływać na gospodarkę węglowodanową i pogłębiać insulinooporność. Jedno z nich, przeprowadzone zostało w 2018 roku. Celem badania było sprawdzenie czy sukraloza spożywana w ilościach umiarkowanych (na poziomie 15% ADI czyli dopuszczalnego dziennego spożycia) może być szkodliwa. Badaniem objętych było 66 osób podzielonych na dwie grupy, gdzie jedna z nich stanowiła grupę kontrolną, a druga przez 14 dni spożywała sukralozę trzy razy dziennie. Średnie spożycie sukralozy wśród mężczyzn wynosiło 157,7 mg dziennie, a wśród kobiet 123 mg. Wykazano iż wrażliwość na insulinę w grupie osób spożywających sukralozę zmniejszyła się średnio o 17,7% w porównaniu do wartości zanotowanej przed rozpoczęciem badania. 

Z drugiej strony dostępne są również wyniki badań, gdzie spożywano dużo większą dawkę sukralozy (średnio aż 1000 mg dziennie). Podawano ją również trzy razy dziennie, ale już przez dłuższy okres, wynoszący 12 tygodni. Co ciekawe, w badaniu tym nie stwierdzono niekorzystnego wpływu spożywania sukralozy na gospodarkę węglowodanową. W tym przypadku można pomyśleć, że niekorzystny efekt, który wykazano w pierwszym badaniu, może mijać wraz z upływającym czasem i dlatego w drugim badaniu nie zaobserwowano negatywnego wpływu. Jednak przeprowadzono również badanie, gdzie podawano wysoką ilość sukralozy (na poziomie 75% ADI) ale przez krótki czas, wynoszący 7 dni. W badaniu tym również nie wykazano zależności pomiędzy spożyciem sukralozy, a gospodarką węglowodanową. Nie zaobserwowano również zmian w mikrobiocie jelitowej u osób przyjmujących wysokie dawki tej substancji.

 Podsumowanie

Czy w takim razie sukraloza może być stosowana przez osoby z insulinoopornością? Tak jak widzimy, wyniki badań dotyczących niekorzystnego wpływu sukralozy nie są jednoznaczne. Istnieje potrzeba prowadzenia dalszych badań aby dowiedzieć się czy faktycznie wpływa ona niekorzystnie na gospodarkę węglowodanową. Obecnie, sukraloza oficjalnie jest uznawana za substancję bezpieczną. Pamiętajmy jednak, tak jak w przypadku każdego produktu, aby kierować się przede wszystkim umiarem i zdrowym rozsądkiem.  

Bibliografia

Al Deeb O.A., Mahgoub H., Foda N.H.: Sucralose. Profiles Drug Subst Excip Relat Methodol. 2013;38:423-62.

Grotz V.L., Pi-Sunyer X., Porte D, Roberts A, Richard Trout J. A .: 12-week randomized clinical trial investigating the potential for sucralose to affect glucose homeostasis. Regul Toxicol Pharmacol. 2017;88:22-33.

Kutyła-Kupidura E.M., Sikora M., Dobosz A.: Wpływ zastąpienia sacharozy alternatywnymi substancjami słodzącymi na właściwości produktów ciastkarskich, Żywność, Nauka, Technologia, Jakość, 2016, 2, 105.

Romo-Romo A.,  Aguilar-Salinas C.,  Brito-Córdova G. i wsp.: Sucralose decreases insulin sensitivity in healthy subjects: a randomized controlled trial  The American Journal of Clinical Nutrition. 2018;108(3):485–491.

Schiffman S.S., Rother K.I.: Sucralose, a synthetic organochlorine sweetener: overview of biological issues. J Toxicol Environ Health B Crit Rev. 2013;16(7):399-451.

Świąder K. i wsp.: Substancje intensywnie słodzące – korzyści i zagrożenia, Problemy Higieny i Epidemiologii, 2011, 92 (3), 392-396.

Świerczek U., Borowiecka A., Feder-Kubis J.: Struktura, właściwości i przykłady zastosowań syntetycznych substancji słodzących. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2016, 4 (107), 15 – 25.

Thomson P., Santibañez R., Aguirre C. i wsp.: Short-term impact of sucralose consumption on the metabolic response and gut microbiome of healthy adults. Br J Nutr. 2019;122(8):856-862.

Zdrojewicz Z., Kocjan O., Idzior A.: Substancje intensywnie słodzące – alternatywa dla cukru w czasach otyłości i cukrzycy. Borgis – Medycyna Rodzinna. 2015;2:89-93