Temat psychosomatyki coraz częściej pojawia się w różnych artykułach popularnonaukowych. Może się wydawać, że jest to pojęcie nowe, stworzone w XXI wieku.  W medycynie od lat badano czynniki psychosomatyczne, w kontekście wielu jednostek chorobowych. Okazuje się, że już ponad 200 lat temu niemiecki lekarz Johann Heinroth stworzył i wykorzystywał ten termin [1]. Czym zatem jest psychosomatyka?

Psychosomatyka. Co to takiego?

Psychosomatyka to dziedzina, która wywodzi się z pogranicza nauk psychologicznych i medycznych. Zajmuje się badaniem wpływu czynników psychicznych na organizm człowieka. Przede wszystkim zwraca uwagę na osobowość, środowisko, stres, sytuacje jakie miały i mają miejsce w naszym życiu. [2, 3]. Pierwsi lekarze psychoanalitycy dostrzegli, że przyczyny chorób mogą być różne: od czynników fizycznych jak drobnoustroje, urazy, geny po cechy osobowości, to jak pacjent odbiera różne sytuacje w życiu, czy traumy psychiczne [3]. Określenie psychosomatyka wywodzi się od greckiego: psyche i soma, czyli w uproszczeniu dusza i ciało. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne za psychosomatyczne choroby lub zaburzenia uważa te, które mogły zostać spowodowane „nadmiarem emocji” [4].

Medycyna psychosomatyczna

Medycyna psychosomatyczna to holistyczny, czyli całościowy system opieki nad pacjentem. Ważną rolę odgrywają tu czynniki psychiczne a także społeczne i biologiczne. Wpływają one między innymi na to czy zachorujemy, oraz na rozwój i przebieg choroby [3].

Klasyfikowanie zaburzeń psychosomatycznych nie jest łatwe i ujednolicone. Badania potwierdzają związek między czynnikami psychicznymi a stanem zdrowia, dlatego od wielu lat badacze starają się stworzyć odpowiednie kryteria diagnostyczne. Podstawowym obowiązującym w Polsce systemem jest Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (Internacional Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems). Przedstawiono w nim wiele jednostek chorobowych powiązanych ze schorzeniami psychosomatycznymi. Wspomniane już Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne stworzyło system DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Kolejny system DCPR (The Diagnostic Criteria for Psychosomatic Research)  powstał, żeby jeszcze dokładniej diagnozować pacjentów z zaburzeniami psychosomatycznymi [5].

Choroby psychosomatyczne

W latach 40. XX w. węgierki lekarz Franz Aleksander przedstawił listę siedmiu chorób psychosomatycznych w której znalazły się: nadciśnienie tętnicze, astma, choroba wrzodowa, atopowe zapalenie skóry, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, nadczynność tarczycy i gościec. Obecnie jedną z najbardziej znanych jest klasyfikacja Manfreda Bleulera w której wyszczególnione zostały:

• Choroby organiczne (nadciśnienie tętnicze, wrzód żołądka i dwunastnicy, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba niedokrwienna serca, przewlekły gościec stawowy).
• Zaburzenia funkcjonalne (przewlekłe zaparcia, moczenie mimowolne, większość zaburzeń seksualnych, choroba tikowa i inne).
• Pośrednie zaburzenia psychosomatyczne (otyłość, uzależnienia, samouszkodzenia, samobójstwa).

Do innych zaburzeń psychosomatycznych można zaliczyć: zaburzenia snu, migreny, zaburzenia łaknienia, psychosomatyczne zaburzenia układu moczowo- płciowego oraz inne zaburzenia wegetatywne jak bóle brzucha, biegunki, zaparcia, trudności w oddawaniu moczu, drętwienia, mrowienia, pieczenia palców rąk i nóg, bóle mięśniowe [6].

Aktualnie medycyna psychosomatyczna przeżywa swój rozkwit. Akademia Medycyny Psychosomatycznej i Europejskie Stowarzyszenie Medycyny Psychosomatycznej publikują szereg literatury, wspomagającej pracę lekarzy z różnych dziedzin medycyny [7].

Artykuł napisała: Joanna Kudła, dietetyk. Dzięki chorobie Hashimoto odkryła pasję do świadomego stylu życia. Absolwentka WSZ w Gdańsku. Główne zainteresowania to choroby tarczycy i insulinooporność.
Fb: Joanna Kudła dietetyk,
Ig @joanna_kudla_dietetyk, 
@joannakudla.diet@gmail.com

Bibliografia:

[1] Dumitrascu DL, David L., Baban A., Is psychosomatic really a bicentennial word? The proof of an older use, Med Pharm Rep., 2019; 92(2):205-207.

[2] Wróbel P., Psychosomatyka I Somatopsychologia, Instytut Psychologi UJ.

[3] Tudorowska M., Problematyka medycyny psychosomatycznej- od historii do współczesności, Journal of Education, Health and Sport., 2016; 6(6):121-134

[4] Tylka J., Podejście psychosomatyczne w wyjaśnieniu przyczyn i ustaleń terapii zaburzeń zdrowia., Family Medicine & Primary Care review, 2010;12, 1:97-103.

[5] Woźniewicz A., Sposoby klasyfikowania zaburzeń psychosomatycznych, Psychiatr. Psychol. Klin., 2018; 18(3), p. 283- 289.

[6] Tylka J., Psychosomatyka., Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2000, str. 121-145.

[7] Freudenreich O., Huffman J.C., Sharpe M., Beach S.R., Celano Ch. M., Chwastiak L.A., et al, Updates in Psychosomatic Medicine:2014, Psychosomatics., 2015; 56(5):445-59.