Metformina jest lekiem dobrze znanym osobom cierpiącym na cukrzycę typu II czy insulinooporność. Bardzo ważnym zaleceniem podczas stosowania metforminy jest unikanie spożywania alkoholu. Dlaczego jest to tak ważne i jakie konsekwencje mogą wiązać się z nieprzestrzeganiem tego zalecenia?

Metformina- najważniejsze informacje

Metformina to popularny na całym świecie lek o działaniu hipoglikemizującym. Stosowana jest przede wszystkim u pacjentów z cukrzycą typu 2. Jeżeli nie ma przeciwskazań, powinna być lekiem pierwszego wyboru przy rozpoczynaniu leczenia farmakologicznego u tych osób.

Metformina znajduje również zastosowanie w leczeniu stanów przedcukrzycowych oraz zespołu policystycznych jajników (PCOS). Zostaje włączona, gdy zmiana stylu życia (czyli zmiana nawyków żywieniowych oraz wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej) nie przynosi oczekiwanych efektów.

Działanie metforminy

Lek ten działa na kilku płaszczyznach, m.in. zmniejsza wchłanianie glukozy z przewodu pokarmowego, hamuje glukoneogenezę, czyli wątrobową produkcję glukozy, wpływa na insulinowrażliwość tkanek, nasila obwodowe wykorzystanie glukozy. Metformina charakteryzuje się bardzo korzystnym profilem bezpieczeństwa- jest lekiem bezpiecznym, jeśli jest prawidłowo stosowana, u odpowiednio dobranych pacjentów.

Metformina jest lekiem na receptę, stosowana dawka zawsze jest dobierana indywidualnie przez lekarza prowadzącego na podstawie aktualnych wyników badań. W Polsce dostępnych jest kilka preparatów zawierających metforminę (m.in. Metformax, Glucophage, Siofor, Avamina). Należy pamiętać, że do optymalnego działania metforminy niezbędna jest odpowiednia dieta oraz regularna aktywność fizyczna.

Metformina a alkohol

Wyraźnym zaleceniem podczas stosowania metforminy jest unikanie spożywania alkoholu, a także leków zawierających alkohol w swoim składzie. Alkohol w połączeniu z metforminą zwiększa ryzyko wystąpienia kwasicy mleczanowej.

Kwasica mleczanowa jest jednym z ostrych powikłań cukrzycy (jednakże nie jest powikłaniem charakterystycznym jedynie dla cukrzycy- istnieje wiele możliwych przyczyn mogących ją wywołać). Towarzyszy jej zwiększone stężenie kwasu mlekowego w organizmie. Ze względu na przestrzeganie bezwzględnych przeciwwskazań do włączenia metforminy (przeciwwskazaniem jest np. niewydolność nerek) oraz rygorystycznego przestrzegania przez pacjentów zakazu spożywania alkoholu w trakcie kuracji, obecnie kwasica mleczanowa występuje coraz rzadziej.

Kwasica mleczanowa

Należy jednak pamiętać, że mimo iż rzadkim, kwasica mleczanowa jest ciężkim powikłaniem metabolicznym oraz wiąże się z dużą śmiertelnością (25-50% przypadków). W przebiegu kwasicy mleczanowej mogą pojawić się objawy takie jak: bóle mięśni, nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka, patologiczny tor oddychania- tak zwany oddech Kussmaula (bardzo głębokie, szybkie oddechy), zawroty głowy, cechy znacznego odwodnienia. W krótkim czasie może rozwinąć się pełnoobjawowy wstrząs z bardzo niskim ciśnieniem tętniczym, skąpomoczem, zaburzeniami świadomości do śpiączki włącznie.

Tak jak wcześniej wspomniano, kwasica mleczanowa jest bardzo poważnym stanem, który zagraża życiu, dlatego też przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy niezwłocznie umieścić pacjenta w szpitalu i wdrożyć leczenie.

“Biorę metforminę, a zbliżają się urodziny/wesele/inna okazja, gdzie chciałbym spożywać alkohol- co mam zrobić? Czy należy przerwać stosowanie metforminy?”

W takich sytuacjach nie warto kombinować samemu. Zawsze, najlepszym wyborem będzie konsultacja z lekarzem prowadzącym oraz poruszenie tego problemu, szczera rozmowa i ustalenie indywidualnego, optymalnego rozwiązania.

Bibliografia:

• Królik P. W. i inn.: Kwasica mleczanowa związana z leczeniem metforminą. Geriatria 2018, 12: 117-125.
• Zdrojewicz Z. i inn.: Metformina – nowe spojrzenie na stary lek. Family Medicine & Primary Care Review 2013; 15, 1: 43–45.
• Charakterystyka produktu leczniczego Metformax 500  http://leki.urpl.gov.pl/files/32_Metformax_500.pdf