Zespół policystycznych jajników dotyka 5-15% kobiet w wieku rozrodczym. Jest najczęstszą przyczyną niepłodności bezowulacyjnej. PCOS występuje częściej u kobiet z nadwagą, ale może wystąpić także u osób z prawidłową masą ciała. Bardzo często towarzyszy jej insulinooporność. Głównym problemem obu tych schorzeń są ich objawy, a także następstwa. Tutaj bardzo dużym problemem jest zajściem w ciążę, nieregularne miesiączki czy trądzik. Czy oprócz zmniejszenia masy ciała, diety i leków możemy coś jeszcze z tym zrobić?

Co to jest inozytol?

Inozytol jest alkoholem cukrowym zaliczanym do witamin z grupy B. Niektóre źródła jednak podają, że nie jest witaminą, gdyż jest syntetyzowany w organizmie.

W organizmie występuje w dwóch formach: mio-inozytolu (MI) oraz D-chiro-inozytolu (DCI). Mio-inozytol jest syntetyzowany w organizmie, natomiast DCI powstaje z mio-inozytolu. Jest składnikiem błon komórkowych, glikolipidów, glikoproteidów, płynów ustrojowych oraz jednym z drugorzędnych przekaźników w szlaku sygnalizacji insuliny. Odgrywa rolę w dojrzewaniu oocytów i zapłodnieniu [1,4].

Możemy znaleźć ten związek w żywności. Występuje m.in. w: owocach cytrusowych, orzeszkach ziemnych, pieczywie pełnoziarnistej i kiełkach pszenicy oraz w roślinach strączkowych i drożdżach. Z dietą dostarczamy około 1 g mio-inozytolu [4].

Do wytworzenia inozytolu w jelicie cienkim konieczna jest obecność enzymu (fitazy). Problem z przyswajaniem inozytolu mogą mieć osoby żyjące w przewlekłym stresie lub borykające się z chorobami, które też wiążą się ze stresem dla organizmu. Niedobór inozytolu może odgrywać rolę w patogenezie insulinooporności i PCOS [3].

Z jakimi problemami mierzą się pacjenci z PCOS i insulinoopornością?

Zespół policystycznych jajników wiąże się z rzadko występującą owulacją lub jej brakiem, wysokim poziomem androgenów i insuliny oraz trądzikiem. Rzadkie miesiączki i problemy z owulacją wiążą się często z niepłodnością. Zmniejszona wrażliwość tkanek na insulinę, prowadząca do hiperinsulinemii jest podstawową przyczyną rozwoju PCOS. Oporność na insulinę występuje u 80% otyłych kobiet z PCOS i u 30-40% kobiet z prawidłową masą ciała w przebiegu PCOS [2,4].

Insulinooporność objawia się zwiększonym apetytem (głównie na słodkie – niedobór glukozy w komórce), zmęczeniem, zaburzeniami koncentracji, sennością po posiłkach i w ciągu dnia, rogowaceniem ciemnym i wieloma innymi.

Zmniejszona dostępność inozytolu ma wpływ na rozwój hiperinsulinemii prowadząc do obrazu klinicznego PCOS. Choroba ta może prowadzić do rozwoju nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2, dyslipidemia oraz chorób sercowo naczyniowych [4].

Wykazano, że utrata masy ciała u kobiet z nadwagą i otyłością jest kluczowa dla poprawy profilu hormonalnego, poprawy regularności miesiączki i częstości występowania owulacji, jednak nie zawsze jest to wystarczające [2]. W grupie kobiet z PCOS występowanie zespołu metabolicznego sięga 43%, natomiast w grupie osób zdrowych prawie dwa razy mniej – 24% [2].

Jak działa inozytol i jakie korzyści możemy uzyskać?

Leczenie mio-inozytolem jest dosyć nową metodą, która wspomaga działanie jajników i może pomóc w zapłodnieniu. Inozytol pomaga wywołać owulację. Mio-inozytol poprawia funkcję jajników, zmniejsza poziom hormonu folikulotropowego (FSH) oraz zwiększa liczbę i poprawia jakość oocytów. 

W badaniach potwierdzono, że zwiększa ilość ciąż u niepłodnych kobiet. Poprawia jakość zarodków, zmniejsza liczbę nieprawidłowych oocytów i zmniejsza ilość potrzebnych leków stymulujących podczas starań o dziecko. Reguluje wydzielanie gruczołów takich jak trzustka i jajniki. Inozytol został sklasyfikowany jako preparat uwrażliwiający na insulinę, zatem może zmniejszać insulinooporność. Nowe badania wykazały, że suplementacja mio-inozytolu ma obiecujące korzyści w zapobieganiu cukrzycy ciążowej (GDM) [1,3].

W badaniach zaobserwowano również poprawę wskaźników insulinooporności: wskaźnika HOMA, stężenia insuliny w doustnym teście obciążenia glukozą oraz wskaźnika wrażliwości na insulinę [4].

Pacjentki przyjmujące antykoncepcję hormonalną i MYO, w porównaniu z pacjentkami, które przyjmowały tylko antykoncepcję hormonalną, wykazywały istotne zmniejszenie hirsutyzmu, spadek stężenia androgenów we krwi, zmniejszenie hiperinsulinemii oraz poprawę parametrów gospodarki lipidowej [6].

Inozytol najlepiej przyjmować w preparacie, który zawiera obie jego formy, ale także kwas foliowy. Kwas foliowy można przyjmować oddzielnie, jeśli nie ma go w składzie suplementu z inozytolem. Dawka kwasu foliowego dla kobiet, które planują ciąże to 400 µg, natomiast dla osób z nadwagą lub otyłością 3 miesiące przed planowanym zajściem w ciążę oraz w trakcie ciąży to 800 µg dziennie. Ilości MYO powinny być ustalone z lekarzem. PTGIN zaleca stosowanie preparatów z dawką 4 g inozytolu i 400 µg kwasu foliowego na dzień (bez uwzględnienia masy ciała) [4].

Stosowanie inozytolu u pacjentek z PCOS jest zgodne ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników [4].

Podsumowanie

Inozytole są dostępne jako suplementy diety bez recepty. Przyjmowanie preparatów z inozytolem prowadzi do zwiększenia częstotliwości owulacji, regularnego miesiączkowania, poprawy gospodarki węglowodanowej oraz zmniejszenia hiperandrogenizmu. Na podstawie dostępnych badań można stwierdzić, że przyjmowanie inozytolu wpływa na przywrócenie prawidłowej owulacji pacjentek z PCOS [5].

Literatura:

1. Xiangqin Zheng, Danmei Lin, Yulong Zhang, Yuan Lin,Jianrong Song,  Suyu Li, and Yan Sun: Inositol supplement improves clinical pregnancy rate in infertile women undergoing ovulation induction for ICSI or IVF-ET. Medicine (Baltimore); 2017
2. Lara C Morley, Thomas Tang,corresponding author Ephia Yasmin, Robert J Norman, and Adam H Balen: Insulin‐sensitising drugs (metformin, rosiglitazone, pioglitazone, D‐chiro‐inositol) for women with polycystic ovary syndrome, oligo amenorrhoea and subfertility. Cochrane Database Syst Rev; 2017
3. Priya BhideJyotsna Pundir  Anil Gudi  Amit Shah  Roy Homburg  Ganesh Acharya: The effect of myo‐inositol/di‐chiro‐inositol on markers of ovarian reserve in women with PCOS undergoing IVF/ICSI: A systematic review and meta‐analysis. Obstetics and Gynaecology; 2019
4. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania preparatów zawierających myo-inozytol przez pacjentki z zespołem policystycznych jajników (PCOS); 2014
5. . Constatino D, Minozzi G, Ninozii E et al. Metabolic and hormonal effects of myo-inositol in women with polycystic ovary syndrome: a double-blind trial. Eur Rev Med Pharmacol Sci 2009
6. Minozzi M, Costantino D, Guaraldi C, Unfer V. The effect of a combination therapy with myoinositol and a combined oral contraceptive pill versus a combined oral contraceptive pill alone on metabolic, endocrine, and clinical parameters in polycystic ovary syndrome Gynecol Endocrinol. 2011