Na temat nieszczelnego jelita, z ang. leaky gut syndrome, krąży wiele opowieści, często nie do końca mających swoje uzasadnienie. Nieszczelne jelito, to uproszczone określenie odzwierciedlające przepuszczalność jelit. Internet jest pełen niesprawdzonych informacji i porad na ten temat, podczas gdy wiele z nich nie została udowodniona naukowo.

Przesiąkliwe jelito – o co chodzi?

Pewne natomiast jest to, że bariera jelitowa jest bardzo złożona i dynamiczna i wchodzi w interakcję z różnymi bodźcami. Obejmuje ona śluz powierzchniowy, warstwę nabłonkową i mechanizmy obronne układu odpornościowego. W świetle bariery dochodzi do degradacji bakterii i antygenów, zahamowana zostaje kolonizacja patogenów. W całym mechanizmie pośredniczy jelitowy układ nerwowy, który steruje motoryką naszych jelit. Zachodzi wzajemna zależność pomiędzy mikrobiomem, a barierą jelitową.

Funkcje bariery jelitowej, gęstość rąbka szczoteczkowego oraz transport międzykomórkowy, wspiera kompleks połączeń międzykomórkowych. Powszechne uważa się, że bariera ta jest grubą i jednolitą warstwą wyściełająca jelita, podczas gdy charakterystyczne są dla niej przerwania połączeń międzykomórkowych. Nadmierne ich rozluźnienie prowadzi do wystąpienia zjawiska zwiększonej przepuszczalności i w konsekwencji ułatwienia dostępu do krwiobiegu dla różnych szkodliwych chemikaliów, bakterii czy składników dietetycznych.               

Funkcja barierowa błony śluzowej jelita cienkiego zapobiega przedostawaniu się do organizmu niepożądanych patogenów, a jej naruszenie może zwiększać rozluźnienie wspomnianych połączeń. Przepuszczalność nabłonka wynika ze zwiększonego transportu okołokomórkowego, apoptozy lub przepuszczalności przezkomórkowej.

Kiedy występuje zwiększona przepuszczalność bariery jelitowej?

Wskazuje się, że przepuszczalność bariery występuje w chorobach żołądkowo-jelitowych, w tym nieswoistych zapaleniach jelit, celiakii czy zespole jelita drażliwego. Wymienia się w tym kontekście też wiele chorób, w których udział jelit nie jest już tak oczywisty, w tym alergie, choroby metaboliczne (w tym cukrzycę typu I i II), PCOS, choroby wątroby czy choroby autoimmunologicznych.

Bardzo często mówi się o leaky gut, gdy poprawa zdrowia pacjenta nie jest zadowalająca, gdy nie znaleziono innej przyczyny choroby czy nie przeprowadzono dokładnej diagnostyki. Jednym z takich przykładów jest nietolerancja FODMAP’s, która najczęściej towarzyszy IBS czy SIBO.

 Struktura i funkcje bariery są nam już znane. Stresory takie jak wysiłek fizyczny, zażywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, ciąża czy dieta obfitująca w żywność przetworzoną, mogą zwiększać tę przepuszczalność. Czynniki dietetyczne mogą również odwrócić nieszczelność jelit i uszkodzenie błon śluzowych.

Jak pomóc jelitom?

Można wspierać funkcje bariery za pomocą odpowiedniej suplementacji czy probiotykoterapii oraz interwencji dietetycznej, ale nie dysponujemy lekami, które przywracają tę funkcję.

Około 20 lat temu Alessio Fasano odkrył białko, które odpowiada za modulowanie przepuszczalności połączeń ścisłych – zonulinę. Zwiększenie wydzielania zonuliny świadczy o rozluźnieniu połączeń ścisłych i koreluje ze stanami zapalnymi w jelitach. Jej rola i powiązanie z chorobami nie są jeszcze do końca poznane.

Internet pełen jest przepisów na domowe testy na sprawdzenie szczelności bariery jelitowej, min. test buraka. Należy mieć świadomość, że dalekie są one od prawdziwej diagnostyki.

Literatura:

1. Kato T., i wsp., Lubiprostone improves intestinal permeability in humans, a novel therapy for the leaky gut: A prospective randomized pilot study in healthy volunteers, Randomized Controlled Trial, 2017
2. Camilleri M., The Leaky Gut: Mechanisms, Measurement and Clinical Implications in Humans, Gut, 2019
3. Barbaro M. i wsp., Serum zonulin and its diagnostic performance in non-coeliac gluten sensitivity, Gut, 2020
4. Polak K. i wsp. New markers in insulin resistance in polycysticovary syndrome, J Endocrinol Invest., 2017
5. Drąg J. i wsp., Nieszczelność jelit w chorobach autoimmunologicznych, Państwo i Społeczeństwo, 2017
6. Sturgeon C., Fasano A., Zonulin, a regulator of epithelial and endothelial barrier functions, and its involvement in chronic inflammatory diseases, Tissue Barriers, 2016
7. Caviglia G.P. i wsp., Serum zonulin in patients with inflammatory bowel disase: a pilot study, Minerva Med., 2019