Insulina to hormon peptydowy produkowany przez trzustkę a dokładniej przez komórki beta trzustki, wchodzące w skład Wysp Langerhansa. Odgrywa istotną rolę w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów. Prawidłowa praca insuliny umożliwia przenikanie glukozy do komórek, dając im energię. Gdy wydzielanie insuliny zostaje zaburzone, może dojść do nadmiernego wydzielania glukozy – co prowadzi do rozwoju cukrzycy typu 2. Natomiast nie tylko cukrzyca jest zagrożeniem gdy wydzielanie insuliny jest nieprawidłowe. Zbyt wysokie stężenie insuliny prowadzi do insulinooporności, hiperinsulinemii, również do wahań glukozy (nie tylko zbyt wysokiego poziomu glukozy ale również zbyt niskiego – hipoglikemii). Utrzymujące się nieprawidłowe stężenie insuliny może prowadzić do zaburzenia płodności.
Trzustka produkuje insulinę w odpowiedzi na rosnący poziom glukozy we krwi. Gdy zjemy obfity posiłek, poziom glukozy rośnie, wówczas trzustka wtedy „wysyła na ratunek” insulinę, by utrzymać prawidłowy poziom glukozy. Niestety nieprawidłowa dieta, produkty o wysokim indeksie glikemicznym ładunku , bogate w cukry proste powodują, że trzustka zaczyna wydzielać nadmierne ilości insuliny, dochodzi do hiperinsulinizmu, który z czasem wywołuje stan nazywany insulinoopornością (zaburzenie w którym dochodzi do obniżenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny). Insulina nie działa prawidłowo, glukoza nie przenika do komórek i nie dostarcza nam energii. W efekcie może dojść do wielu niepokojących objawów takich jak zmęczenie, senność po posiłku, „tycie z powietrza”, objawy hipoglikemii, problemy z koncentracją, przebarwienia na skórze, wzmożony apetyt na słodycze, zaburzenia miesiączkowania oraz problemy z zajściem w ciąże. Nadmiar insuliny w organizmie może mieć negatywny wpływ na pracę całego organizmu a gdy utrzymuje się zbyt długo może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2, zwiększa ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, chorób neurodegradacyjnych a nawet nowotworów.
Wiele kobiet z insulinoopornością ma problemy z zajściem w ciąże. Mechanizm jaki za to odpowiada prawdopodobnie dotyczy nadmiernej produkcji androgenów w jajnikach czego efektem są zaburzenia owulacji i nieprawidłowy rozwój pęcherzyków jajnikowych.
Znaczna większość kobiet z insulinoopornością ma problem z nadmierną masą ciała. Nadmiar tkanki tłuszczowej również nie jest obojętny dla płodności. W tkance tłuszczowej dochodzi do przekształcenia androgenów w estrogeny, których ciągle wysokie stężenie utrudnia prawidłowy przebieg owulacji. Kolejnym ważnym elementem w przypadku prób zajścia w ciąże jest fakt, iż hiperinsulinemia może utrudniać implantacje zarodka w jamie macicy.
U kobiet z nadmierną masą ciała (BMI >25kg/m2) u których dochodziło do zaburzeń owulacji, zaleca się redukcje masy cała. Badania pokazują, że wystarczy redukcja o 10%, żeby zwiększyć szansę na powrót owulacji (udawało się to w prawie 90% przypadkach).
W przypadku szczupłych kobiet z insulinoopornością (BMI <25km/m2) należy wykonać dodatkowe badania np. pomiar tkanki tłuszczowej, żeby ocenić czy jest on prawidłowy. Wśród szczupłych pacjentów z insulinoopornością często obserwuje się zwiększoną ilość tkanki tłuszczowej przy prawidłowej masie ciała. Mówimy wtedy o otyłości metabolicznej z prawidłową masą ciała (MONW – Metabolically Obese Normal Weight), która również niesie duże zagrożenia dla zdrowia. W innych przypadkach warto zgłębić diagnostykę w kierunku Zespołu Policystycznych Jajników (PCOS) (która jest jedną z najczęstszych przyczyn problemów z płodnością u kobiet i bardzo często występuje razem z insulinoopornością), chorób tarczycy, chorób autoimmunologicznych, innych zaburzeń hormonalnych.
Leczenie powinno obejmować przede wszystkim zmianę stylu życia. W tym stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety opartej na produktach o niskim indeksie glikemicznym. Dieta powinna zawierać warzywa, produkty pełnoziarniste, umiarkowane ilości owoców, jajka, ryby, mięso, nabiał, rośliny strączkowe, zdrowe tłuszcze. Eliminować należy produkty wysokoprzetworzone, zawierające cukier, konserwanty oraz inne niezdrowe dodatki. Należy również pamiętać o codziennej umiarkowanej aktywności fizycznej, eliminacji stresu i używek, regularności posiłków oraz wysypianiu się. „Zdrowy styl życia” zwiększa szansę nie tylko na poprawę zdrowia, samopoczucia i redukcję masy ciała, ale również na zajście w upragnioną ciąże.
W niektórych przypadkach pomocna może się okazać farmakoterapia (np. metforminą) jednakże zdrowy styl życia powinien być nieodłącznym elementem każdej terapii.
