Znacie ten mem pt: „Jak spalić 2000 kcal?” widnieje na nim pizza. Mam nadzieję, że ten tekst spowoduje, że nie „spalisz” od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Zacznijmy najpierw od tego czym są przeciwciała. Jest to rodzaj białka, który jest wydzielany przez pobudzone limfocyty B w przebiegu odpowiedzi odpornościowej typu humoralnego, charakteryzują się one zdolnością do swoistego rozpoznawania antygenów.
Wyróżniamy kilka klas, czyli:
IgA – Immunoglobuliny wydzielnicze (składnik na przykład śliny i łez). Odgrywają rolę w mechanizmach odpornościowych w obrębie błon śluzowych przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, układu moczowo-płciowego, zapobiegają kolonizacji patogenów
IgD – Działanie niezbyt dokładnie zbadane. Odgrywają rolę jako receptory na komórkach B dla antygenów,
IgE – Odpowiedzialne za reakcje alergiczne (typu natychmiastowego). Powodują uwalnianie histaminy z mastocytów. Odgrywają rolę w zwalczaniu pasożytów,
IgG – Podstawowa w odporności klasa immunoglobulin,
IgM – Immunoglobuliny pierwszego rzutu – wydzielane we wczesnych stadiach odporności zależnej od limfocytów B, eliminują patogeny zanim zostaną wyprodukowane wystarczające ilości IgG.
Skoro już wiem jakie wyróżniamy przeciwciała to jakie rodzaje nadwrażliwości na pokarm możemy wyróżnić?
1. Alergia pokarmowa – nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna stymulowana spożytym pokarmem. Jest to zespół zjawisk narządowych oraz układowych wywołanych różnymi rodzajami mechanizmów patogenetycznych: IgE–zależnych, IgE–niezależnych, mieszanych oraz komórkowych.
2. Nietolerancja pokarmowa – nieimmunologiczna, nadmierna i niepożądana reakcją organizmu na spożyty pokarm oraz zawarte w nim substancje. Nadwrażliwość ta występuje po spożyciu pokarmów, w których naturalnie występują związki chemiczne (np. aminy wazoaktywne) wyzwalające w organizmie człowieka określone efekty farmakologiczne.
a. enzymatyczne – spowodowane brakiem enzymów o podłożu genetycznym lub wynikającym z choroby układu pokarmowego, która wtórnie prowadzi do uszkodzenia nabłonka jelitowego; nietolerancje pokarmowe enzymatyczne to m.in. nietolerancja laktozy, fruktozy, sacharozy, galaktozy, nieprawidłowe wchłanianie węglowodanów;
b. farmakologiczne (i/lub chemiczne) – spowodowane są substancjami farmakologicznymi (i/lub chemicznymi) zawartymi w żywności, np. histaminą, tyraminą serotoniną, tryptaminą czy fenyloetyloaminą; nasilenie objawów zależy od indywidualnej wrażliwości na daną substancję, od jej ilości i sposobu metabolizowania;
c. idiopatyczne – to szeroka grupa reakcji (w tym także toksycznych) spowodowanych spożyciem pokarmów zawierających m.in. barwniki, konserwanty czy przeciwutleniacz
Zobacz, żadna z powyższych definicji nic a nic nie wspomina o nietolerancji IgG – zależnej. A tym bardziej określenie nadwrażliwość pokarmowa nic nie wspomina o IgG.
Jakie typy reakcji alergicznej wyróżniamy?
Zgodnie z ustaleniami Coombsa i Gella (klasyczny podział alergicznej nadwrażliwości z 1963 roku) rozróżnia się cztery typy reakcji alergicznej – w zależności od patomechanizmu immunologicznego:
typ I: reakcja typu natychmiastowego – będąca następstwem połączenia antygenu (np. pyłków roślin, sierści zwierząt, roztoczy kurzu domowego, składników pokarmu, jadu owadów) ze swoistymi przeciwciałami IgE na powierzchni komórki tucznej i bazofilów. Proces ten prowadzi do uwolnienia histaminy i innych mediatorów zapalenia (m.in. leukotrienów, prostaglandyn, cytokin, np. IL-4, IL-5). Aktywacji ulegają również limfocyty T i eozynofile. Przykładami tego typu reakcji są: astma alergiczna, alergiczny nieżyt nosa (ANN), anafilaksja, pokrzywka alergiczna, alergiczny typ atopowego zapalenia skóry.
typ II: reakcja cytotoksyczna – wynikła z połączenia antygenu znajdującego się na błonie komórkowej z krążącymi przeciwciałami klasy IgG lub IgM. Skutkuje to uszkodzeniem komórki poprzez aktywację dopełniacza. Do tej grupy należą: reakcja poprzetoczeniowa, polekowa niedokrwistość hemolityczna, choroba hemolityczna noworodka, niektóre postacie pokrzywki.
typ III: reakcja kompleksów immunologicznych – jako konsekwencja połączenia krążących antygenów z przeciwciałami, głównie klasy IgG. Zmiany te zmierzają do aktywacji dopełniacza i uwolnienia enzymów lizosomalnych z neutrofilów. Obserwuje się je w: chorobie posurowiczej, reakcji Arthusa, zapaleniu naczyń w obrębie różnych narządów (np. skóry, stawów, nerek), zewnątrzpochodnym zapaleniu pęcherzyków płucnych z obrazem klinicznym ,,płuca farmera”.
typ IV: reakcja komórkowa, opóźniona – jej początkiem jest połączenie antygenu prezentowanego przez komórki dendrytyczne lub monocyty/makrofagi z limfocytem T. Prowadzi to do uwolnienia cytokin i stymulacji limfocytów cytotoksycznych. Za reprezentantów tego typu reakcji alergicznej uznaje się: alergiczny wyprysk kontaktowy i odczyn tuberkulinowy.
Jak na ten moment żadne, ale to żadne z jakichkolwiek towarzystw naukowych nie zaleca stosowania testów w kierunku nietolerancji IgG jako wiarygodnego narzędzia diagnostycznego jakichkolwiek problemów zdrowotnych. Uważa się, że przeciwciała w klasie IgG występują u zdrowych osób i przeważnie nie są związane z nieprawidłową reakcją. W badaniach wykazano, że mogę one być one odpowiedzią na regularnie spożywane produkty. To by wyjaśniało, dlaczego u wielu osób w testach na nietolerancje pokarmowe wychodzą bardzo zbliżone wyniki, czyli np. pszenica, mleko, jaja. Stwierdzono również wysoki poziom przeciwciał IgG przeciwko białku mleka i kurzych jaj u dzieci. Poziom ten obniżał się wraz z wiekiem. Nie dostrzega się poprawy zdrowia u osób z zespołem jelita drażliwego czy migrenami po zastosowaniu eliminacji w oparciu o to niewiarygodne narzędzie diagnostyczne.
A może podczas diety eliminacyjnej w oparciu o nietolerancje IgG schudnę? Nie. Przykro mi, ale nie. W badaniu z 2018 roku testowano dietę eliminacyjną u osób z nadwagą lub otyłością. Badanie niw było dobrze zaprojektowane, ponieważ uczestnicy wiedzieli, na jakiej są diecie, a tu już o krok od efektu placebo oraz nocebo. Tak czy inaczej, osoby na prawdziwej diecie eliminacyjnej w żadnym aspekcie nie poczuły się lepiej od grupy kontrolnej, no może z wyjątkiem poprawy jakości snu. Aczkolwiek zwróć uwagę, że istnieje tu ryzyko autosugestii Co więcej, osoby z grupy kontrolnej zaobserwowały lepszą redukcję masy ciała.
Ale koleżance Krysi pomogło, dlaczego?
1. Kwestia przypadku, istnieje prawdopodobieństwo, iż któryś z wyeliminowanych produktów rzeczywiście szkodził, ale w innych sposób – np. nietolerancja laktozy, zespół jelita drażliwego (tu przypominam o diecie FODMAP)
2. Mój ulubiony efekt PLACEBO – skoro wydałaś/-eś już te kilkaset – kilka tysięcy złotych, to przecież musi wejść EFEKT WOW. Usilnie wierzysz, że to pomoże, chociaż na chwilę, ale pomoże, bo przecież bycie na jakiekolwiek diecie eliminacyjnej jest modne w XXI wieku, prawda?
Ale źle się czuję! Co robić?
Powtórzę to co zawsze powtarzam idź do lekarza – w zależności od objawów – gastroenterolog, alergolog, dermatolog. Znajdź prawdziwą przyczynę gorszego stanu zdrowia czy też samopoczucia i działaj przyczynowo, a nie objawowo.
Pamiętaj proszę, że eliminowanie jakichkolwiek produktów bez odpowiedniego zbilansowania diety może skutkować niedoborami pokarmowymi – chociażby słynny nabiał – ograniczenie może doprowadzić do niedoboru wapnia, a to z kolei do zmniejszenia mineralnej gęstości kości, a stąd już bliska droga do osteoporozy.
Podsumowując – ja zdecydowanie nie polecam. Nie ma żadnych przesłanek medycznych, aby stosowa diagnostykę w kierunki nietolerancji / nadwrażliwości IgG zależnej. Zainwestuj w siebie, idź do lekarza, znajdź prawdziwą przyczynę i z nią walcz.
Alpay K et al. Diet restriction in migraine, based on IgG against foods: A clinical double-blind, randomised, cross-over trial, Cephalalgia. 2010 Jul; 30(7): 829–837
Atkinson W et al. Food elimination based on IgG antibodies in irritable bowel syndrome: a randomised controlled trial. Gut. 2004 Oct;53(10):1459-64
Frehn L et al. Distinct patterns of IgG and IgA against food and microbial antigens in serum and feces of patients with inflammatory bowel diseases. PLoS One. 2014 Sep 12;9(9):e106750
Hammond C, Lieberman JA, Unproven Diagnostic Tests for Food Allergy. Immunol Allergy Clin North Am. 2018 Feb;38(1):153-163
Hunter JO., Food elimination in IBS: the case for IgG testing remains doubtful. Gut. 2005 Aug;54(8):1203
Jansen A et al. Anti-food and anti-microbial IgG subclass antibodies in inflammatory bowel disease. Scand J Gastroenterol. 2016 Dec;51(12):1453-1461
Mitchell N et al. Randomised controlled trial of food elimination diet based on IgG antibodies for the prevention of migraine like headaches. Nutr J. 2011 Aug 11;10:85
Modrzyński M, Modrzyńska K, Wartość diagnostyczna oznaczeń specyficznych IgG w alergii i nietolerancji pokarmowej, Alergoprofil 2013, Vol. 9, Nr 1, 11-15
Neuendorf R et al., Impact of Food Immunoglobulin G-Based Elimination Diet on Subsequent Food Immunoglobulin G and Quality of Life in Overweight/Obese Adults. J Altern Complement Med. 2018 Sep 28
Zuo XL et al. Alterations of food antigen-specific serum immunoglobulins G and E antibodies in patients with irritable bowel syndrome and functional dyspepsia. Clin Exp Allergy. 2007 Jun;37(6):823-30
P.G.H. Gell, R.R.A. Coombs: Clinical Aspects of Immunology. 1st ed. Oxford, England: Blackwell: 1963.
E. Dadas-Stasiak, B. Kalicki, A. Jung.. Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii. „Pediatria i Medycyna Rodzinna”. Nr 6 (2), s. 92-99, 2010.
