Inozytol a insulinooporność

Nieustająco rośnie zainteresowanie inozytolem oraz jego znaczeniem we wspomaganiu leczenia insulinooporności i zespołu policystycznych jajników. W poniższym artykule postaram się odpowiedzieć na pytania czym jest inozytol, jakie są mechanizmy działania oraz czy rzeczywiście może mieć znaczące miejsce we wspomaganiu leczenia insulinooporności.

Czym jest inozytol?

Inozytol jest izomerem glukozy, cyklicznym sześciowęglowym alkoholem polihydroksylowym zawierającym sześć grup hydroksylowych. Nazywany jest też alkoholem cukrowym lub witaminą B8 (choć nazywanie inozytolu witaminą wzbudza kontrowersje ze względu na umiejętność jego syntezy przez organizm).

Inozytol występuje w dziewięciu postaciach izomerycznych, są to m.in.:

• mio-inozytol (MI)
• D-(+)-chiro-inozytol (DCI)
• L-(-)-chiro-inozytol,
• muco-inozytol,
• allo-inozytol
• neo-inozyto [1]

Za kluczowe we wspomaganiu leczenia insulinooporności oraz zespołu policystycznych jajników uważa się dwa z nich: mio- inozytol i D-chiro-inozytol.

Obie z wyżej wymienionych postaci występują w organizmie w postaci glikanów, a przekształcanie mio- iznoytolu w D-chiro-inozytol zachodzi przede wszystkim w tkankach wrażliwych na działanie insuliny [5].

Inozytol – źródła

Wraz z dietą dostarczany jest jako wolny mio – inozytol ale także jako kwas fitynowy (heksafosforan inozytolu).

Właściwie zbilansowana dieta dostarcza około 1g mioiznoytolu na dobę. Dostarczają go m.in.: pełne ziarna (produkty pełnoziarniste), nasiona, orzechy, kiełki pszenicy, rośliny strączkowe czy drożdże [2].

Co raz częściej jednak podkreśla się konieczność indywidualnego ocenienia zapotrzebowania (a tym samym stopnia jego pokrycia) na inozytol.

Wiąże się to ze zróżnicowanym wiekiem, chorobami towarzyszącymi, długotrwałym stosowaniem leków (np. antybiotyków) czy regularnego picia kawy (udowodniono że wyższa niż 100 mg / dzień (co odpowiada około 2 filiżankom espresso) zaburza wchłanianie inozytolu podanego w postaci proszku)[3,4].

Inozytol – funkcje

Do udowodnionych funkcji mioinozytolu należą:

• udział w cyklu fosfatydyloinozytolu,
• budowa fosfolipidów odpowiedzialnych za generowanie wewnątrzkomórkowych sygnałów w obrębie oocytu (czyli komórki, z której w wyniku wielokrotnych podziałów i replikacji DNA powstaje dojrzała komórka jajowa)
• rola przekaźnika sygnału wewnątrzkomórkowego, odpowiedzialnego m.in. za proces wychwytu glukozy przez komórkę oraz przekazywanie sygnałów zależnych od FSH
• niezastąpiona rola morfo i cytogenezie komórkowej,
• udział w syntezie lipidów,
• prekursor drugorzędowych przekaźników hormonalnych czyli m.in.:gonadoliberyna (GnRH), TSH czy insuliny,
• rola w procesie dojrzewania oocytów
• zwiększanie wrażliwość receptorów na serotoninę
• rolę mediatora wewnątrzkomórkowego działania insuliny [1,2,5,7,8,9,10,11,12].

Inozytol a insulinooporność

Aby dobrze zrozumieć mechanizm działania inozytolu w insulinooporności trzeba zacząć od definicji inozytolo-fosfoglikanów (IPG).

Fosfoglikany zawierające inozytol pełnią funkcję przekaźników wewnątrzkomórkowego sygnału insulinowego [10].

W zależności od typu występującego w nim izomeru wyróżnia się: mio-IPG lub D-chiro-IPG.

Mio-inozytolo-fosfoglikan bierze udział m.in. w procesie wychwytu glukozy przez komórki czy przekazywanie sygnałów zależnych od FSH.

Niewłaściwe działanie receptora insulinowego będzie skutkowało zmniejszeniem stężenia IPG wewnątrz komórki i zaburzeniem jego funkcji [5,10,12].

Ponadto mio- inozytol jak wspomniano wcześniej bierze udział w syntezie przekaźników hormonalnych w tym insuliny.

Poza opisanym mechanizmem, hiperinsulinemia skutkuje wzrostem syntezy androgenów oraz wzrostem syntezy inozytolo-fosfoglikanów. Taki mechanizm prowadzi do zaburzenia proporcji między mio – a chiro – inozytolem – w której mio- inozytol produkowany jest w przewadze.

Efektem jest wzrost syntezy androgenów (co ma ogromne znaczenie w przypadku zespołu policystycznych jajników) [12] .

Wszystkie zaburzenia w obrębie syntezy, dostępności i metabolizmu inozytolu lub inozytolo-fosfoglikanów lub też zaburzenia proporcji pomiędzy mio- a chrono- inozytolem będą sprzyjały rozwojowi insulinooporności [12].

Inozytol – tolerancja i bezpieczeństwo stosowania

Suplementacja mio-inozytolem jest na ogół dobrze tolerowana.

Bezpieczeństwo jego stosowania sprawdzano w kilku badaniach – w których mio-inozytol suplementowano przez dłuższy czas (od 1 do 12 miesięcy) w dawkach od 4 do 30 g/dzień. Łagodne działania niepożądane (głównie ze strony układu pokarmowego: nudności, biegunki, bóle brzucha) zaobserwowano przy dawkach powyżej 12 g/dobę.

Jedynie u niewielu pacjentów leczonych psychiatrycznie zaobserwowano łagodny dyskomfort związany z bezsennością lub sennością, zawrotami głowy, nudnościami.

Mimo powyższych badań – jak każdy lek czy suplement diety – również mio – inozytol należy stosować z należytą ostrożnością.

Na temat zastosowania inozytolu w zespole policystycznych jajników możecie przeczytać tu: http://doktorhashi.pl/inozytol/

Inozytol w aptece

• Wszystkie dostępne preparaty z inozytolem są suplementami diety
• Występują w postaci proszku, kapsułek lub tabletek
• Dostępne są preparaty zawierające chrono i mio-inozytol
• W aptece można znaleźć zarówno preparaty zawierające tylko inozytol jak również preparat złożone (kwas foliowy, wybrane witaminy)

Podsumowanie

Inozytol a zwłaszcza jedna z jego biologicznie aktywnych frakcji mio-inozytol jest związkiem o dobrze udowodnionym działaniu leczniczym.

Świadczyć może o tym m.in. „Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania preparatów zawierających myo-inozytol, przez pacjentki z zespołem policystycznych jajników (PCOS)” w którym zalecane jest stosowanie mio-inozytolu u pacjentek z zespołem policystycznych jajników –ze względu na wpływ na insulinooporność.

Stąd też uzupełnianie diety w mio – inozytol zwłaszcza u pacjentek z insulinoopronością i/lub zespołem policystycznych jajników może przynieść wiele korzyści.

Należy jednak pamiętać, że w przypadku wprowadzania nowych leków czy suplementów diety do terapii zawsze warto skonsultować się z naszym lekarzem.

Źródła:

1. Croze M.L., Soulage C.O.: Potential role and therapeutic interests of myo-inositol in metabolic diseases. Biochimie., 2013, Oct;95(10):1811–27.
2. Larner J.: D-chiro-inositol–its functional role in insulin action and its deficit in insulin resistance. Int J Exp Diabetes Res. 2002 Jan;3(1):47–60.
3. De Grazia S, Carlomagno G, Unfer V, Cavalli P. Myo-inositol soft gel capsules may prevent the risk of coffee-induced neural tube defects. Expert Opin Drug Deliv 2012;9(9):1033-9
4. Bizzarri, M., Fuso, A., Dinicola, S., Cucina, A., Bevilacqua, A.:Pharmacodynamics and pharmacokinetics of inositol(s) in health and disease. Expert Opinion on Drug Metabolism & Toxicology, 2016, 12(10), 1181–1196.
5. Jakimiuk A., Szamatowicz J.:. Rola niedoboru inozytolu w patofizjologii zaburzeń występujących w zespole policystycznych jajników. Ginekologia Polska, 2015, 85.1: 54-57.
6. Papaleo E, Unfer V, Baillargeon JP, et al. Myo-inositol may improve oocyte quality in

intracytoplasmic sperm injection cycles. A prospective, controlled, randomized trial. Fertil Steril 2009;91(5):1750-4.

1. Pechlivanov B.: Myo-inositol in the treatment of hormonal, metabolic and reproductive features of polycystic ovary syndrome. Review of the literature. AkusherstvoiGinekol. 2010 Jan;49(3):37–
2. Simi G., Genazzani A. R., Obino M. E. R., Papini F., Pinelli S., Cela V., Artini P. G. Inositol and In Vitro Fertilization with Embryo Transfer. Int J Endocrinol. 2017; 2017: 5469409.
3. Akiba S, Sato T. Cellular function of calcium-independent phospholipase A2. Biol Pharm Bull. 2004;27:1174-8.
4. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania preparatów zawierających myo-inozytol, przez pacjentki z zespołem policystycznych jajników (PCOS), Ginekol. Pol. 2014, 85, 158-160.
5. Unfer V, Carlomagno G, Dante G, Facchinetti F. Effects of myo-inositol in women with PCOS: a systematic review of randomized controlled trials. GynecolEndocrinol. 2012, 28 (7), 509-515.

Tekst: dr Magdalena Obrzut