Berberyna to roślinny alkaloid znany od wieków. Dowody na wykorzystywanie jej w celach leczniczych wskazują nawet na 650 r. p. n. e. Wyciągi i wywary stosowane były w tradycyjnych medycynach: chińskiej, ajurwedyjskiej oraz bliskiego wschodu [1]. Pomimo coraz większej popularności, jest jeszcze mało zbadana przez świat medycyny zachodniej. Najwięcej publikacji na jej temat pojawia się w Chinach [2]. Co zatem wiemy o berberynie? Jakie ma właściwości? I czy warto ją stosować w celu obniżenia poziomu glukozy?

Profil lipidowy, nadciśnienie i wątroba

Zanim przejdziemy do głównego punktu, czyli wpływu berberyny na glikemię, warto wspomnieć o jej potencjalnym działaniu na inne choroby i zaburzenia. Według chińskich uczonych, może wpływać na obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego, jego frakcji LDL oraz trójglicerydów. Jednocześnie podczas badań zaobserwowano wzrost cholesterolu HDL, co wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka wystąpienia rozwoju chorób układu krążenia, między innymi miażdżycy. Wskazano również jej wspomagające działanie w leczeniu nadciśnienia tętniczego [3, 4, 5]. Jeżeli chodzi o wątrobę, alkaloid pełni funkcję ochronnie. Wspomagająco wykorzystywany może być, podczas leczenia niealkoholowego stłuszczenia wątroby [6].

Dodatkowe właściwości?

Badania przeprowadzone na modelu zwierzęcym publikowane w latach 2008-2019 sugerują, że berberyna może być potencjalnie wykorzystywana, jako substancja wspomagająca leczenie depresji. Wpływa ona na enzym odpowiedzialny za rozkład serotoniny. Jednak autorzy podkreślają, że dalsze badania profilu bezpieczeństwa, są niezbędne przed jej klinicznym zastosowaniem [7, 8]. Dodatkowo niektóre prace sugerują, że alkaloid, może wpływać na mitochondria oraz działać przeciwnowotworowo [9, 10].

Berberyna a glikemia

Hipoglikemiczne działanie berberyny po raz pierwszy odnotowano w 1988 roku. Od tego czasu w literaturze chińskiej pojawiały się doniesienia o jej „przeciwcukrzycowych właściwościach”. Badania, które miały je potwierdzić, niejednokrotnie były eksperymentalne, niekontrolowane, czy też często źle przeprowadzone [11]. Jak sytuacja wygląda obecnie?

W 2006 jedno z badań przeprowadzonych na myszach i szczurach wykazało, że alkaloid częściowo wykazuje korzystne działanie w leczeniu cukrzycy i otyłości, poprzez stymulację aktywności enzymu AMPK [12].

W 2009 roku opublikowano wyniki badania pilotażowego przeprowadzonego w Chinach, które potwierdziły, że berberyna może wpłynąć na obniżenie poziomu HbA1c, czyli hemoglobiny glikowanej u pacjentów z cukrzycą typu 2 [11].

W 2012 roku ukazała się publikacja wskazująca, że berberyna poprawia wrażliwość na insulinę u pacjentów z zespołem metabolicznym. Jednak w badaniu uczestniczyło jedynie dziewięciu pacjentów (3 kobiety i 6 mężczyzn w wieku 22-47 lat). U niektórych pacjentów pojawiły się zaparcia, które ustąpiły po zmniejszeniu dawki podawanego alkaloidu [13].

Metaanaliza z 2015 roku, czyli badanie przeprowadzone na większą skalę, z udziałem ponad 2500 pacjentów z cukrzycą typu 2, wykazała, że berberyna połączona ze zmianą stylu życia zmniejsza poziom: glikemii na czczo, glikemii poposiłkowej oraz hemoglobiny glikowanej HbA1c [14].

Jedno z badań opublikowanych w 2019 roku, przeprowadzone na osiemdziesięciu osobach (grupa wiekowa 60-80 lat) z insulinoopornością i zespołem metabolicznym sugeruje, że stosowanie berberyny, może regulować poziom glukozy i lipidów we krwi, łagodzić insulinooporność oraz zmniejszać stan zapalny w organizmie [15]. Kolejne z tego samego roku potwierdza poprawę: poziomu glukozy na czczo, cholesterolu całkowitego i frakcji LDL, oraz poprawę wrażliwości na insulinę na badanych szczurach z cukrzycą typu 2 [16].

Berberyna jest intensywnie badana w Azji, dzięki czemu możemy poznać jej wszechstronne właściwości. W dalszym ciągu jednak, nie znamy skutków długoterminowego przyjmowania preparatów z jej udziałem. Słabo opisane są działania niepożądane alkaloidu. Jak do tej pory skutkami ubocznymi okazywały się problemy ze stronu układu pokarmowego [13]. Dodatkowo wybierając preparat z berberyną, warto upewnić się, że jest on produktem standaryzowanym.

 

Bibliografia

[1] Neag M.A., Mocan A., Echeverria J., Raluca M.P., Corina I.B., Gianina C., Buzoianu A.D., Berberine: Botanical Occurrence, Traditional Uses, Extraction Methods, and Relevance in Cardiovascular, Metabolic, Hepatic, and Renal Disorders, Front. Pharmacol., 2018; 9:557.

[2] Zhang Y., Geng Y-F, Zhang L-L, Wang L, Wang C., et al, Finding new sources from “using different plants as the same herb”: A case study of Huang- lian in Northwest Yunnan China, J Ethnopharmacol., 2015; 1;169:413-25.

[3] Dong H, Zhao Y, Zhao L, Lu F., The effects of berberine on blood lipids: A systemic review and meta‐analysis of randomized controlled trials. Planta Medica 2013 79, 437–446.

[4] Dai P., Wang J., Lin L., Zhang Y., Wang Z.: Renoprotective effects of berberine as adjuvant therapy for hypertensive patients with type 2 diabetes mellitus: Evaluation via biochemical markers and color Doppler ultrasonography. Exp Ther Med. 2015;10(3):869-876.

[5] Shao Y.J., Tao J., Yu B.B., Meng D., Yang X.L., etal ,Berberine-Promoted CXCR4 Expression Accelerates Endothelial Repair Capacity of Early Endothelial Progenitor Cells in Persons with Prehypertension. Chin J Integr Med., 2018; 24(12):897-904.

[6] Wei X., Wang C., Hao S., Song S., Yang L., The Therapeutic Effect of Berberine in the Treatment of Nonalcoholic Fatty Liver Disease: A Meta- Analysis, Evid Based Comlement Alternat Med., 2016: 3593951.

[7] Kulkarni S.K., Dhir A. On the mechanism of antidepressant-like action of berberine chloride. Eur J Pharmacol. 2008 Jul 28; 589(1-3): 163-72.

[8] Fan J., Zhang K., Jin Y., Li B., et al, Pharmacological effects of berberine on mood disorders,  J Cell Mol Med., 2019; 23(1): 21-28.

[9] Ortiz LM., Lombardi P., Tillhon M. Berberine, an epiphany against cancer. Molecules. 2014 Aug 15; 19(8): 12349–67.

[10]  Diogo C., Machado N.,  Barbosa I., Serafim T., et al., Berberine as a Promising Safe Anti-Cancer Agent- Is there a Role for Mitochondria?, Current Drug Targets, 2011; 12(6): 850-859.

[11] Yin J., Xing H., Ye J, Eff, Efficacy of Berberine in Patients with Type 2 Diabetes, Metabolism, 2008; 57(5): 712-717.

[12] Lee Y., Kim W., Kim K., Yoon M, et al., Berberine, a Natural Plant Product, Activates AMP-Activated Protein Kinase With Beneficial Metabolic Effects in Diabetic and Insulin-Resistant States, Diabetes, 2006; 55(8): 2256-2264.

[13]Yang J., Yin J., Gao H., Xu L., et al., Berberine Improves Insulin Sensitivity by Inhibiting Fat Store and Adjusting Adipokines Profile in Human Preadipocytes and Metabolic Syndrome Patients, Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2012.

[14] Lan J, Zhao Y, Dong F, Yan Z, Zheng W, Fan J, Sun G., Meta‐analysis of the effect and safety of berberine in the treatment of type 2 diabetes mellitus, hyperlipemia and hypertension. Journal of Ethnopharmacology, 2015; 161:69–81.

[15] Cao C., Su M., Effects of berberine on glucose-lipid metabolism, inflammatory factors and insulin resistance in patients with metabolic syndrome, Exp. Ther. Med., 2019; 17(4): 3009-3014.

[16] Mi J., He W., Lv J., Zhuang K., et al.., Effect of berberine on the HPA-axis pathway and skeletal muscle GLUT4 in type 2 diabetes mellitus rats, Diabetes Metab Syndr Obes., 2019; 12: 1717-1725.