Biegunki przy metforminie – jak sobie z nimi poradzić?

Metformina to najczęściej stosowany lek w terapii cukrzycy typu 2, a dzięki zdolności do zmniejszania insulinooporności jest także dedykowana pacjentom z tym zaburzeniem gospodarki węglowodanowej. Metformina jest lekiem przyjmowanym często przez wiele lat, a stosowanie go w dawkach terapeutycznych jest uważane za bezpieczne i niezagrażające uszkodzeniem narządów wewnętrznych. Jak wiele leków, charakteryzuje się on jednak występowaniem działań niepożądanych, z których najczęściej występującymi są zaburzenia żołądkowo-jelitowe, w tym nudności, wzdęcia, bóle brzucha oraz biegunki. Czy istnieją sposoby na zmniejszenie tych uporczywych dolegliwości?

Poszukiwanie sposobów na zmniejszenie uporczywości działań niepożądanych po przyjmowaniu metforminy jest niezwykle istotne i stanowi spore wyzwanie terapeutyczne, ponieważ występowanie powikłań znacząco wpływa na jakość życia pacjentów, pogarszając współpracę chorego z lekarzem, niosąc ryzyko samodzielnego odstawiania lub pomijania dawek leku przez pacjenta, co wpływa bezpośrednio na zmniejszenie efektywności leczenia. Istnieje jednak kilka sposobów, które mogą okazać się pomocne w niwelowaniu niepożądanych dolegliwości.

Preparaty metforminy o szybkim i przedłużonym uwalnianiu

Badania wykazały różnicę w odczuwaniu działań niepożądanych u pacjentów przyjmujących metforminę w zależności od tego, czy stosowali oni preparat o szybkim, czy o przedłużonym uwalnianiu. Chorzy przyjmujący pierwszy rodzaj metforminy zdecydowanie rzadziej skarżyli się na występowanie wzdęć i biegunek, niż osoby stosujące preparat o przedłużonym uwalnianiu. Jednakże u osób leczonych metforminą o szybkim uwalnianiu nasilały się inne działania niepożądane leku, takie jak zmniejszenie łaknienia, bóle brzucha, nudności, a także zdecydowanie częściej zgłaszali oni występowanie uczucia metalicznego posmaku w ustach. W zależności od indywidualnego występowania działań niepożądanych i ich rodzaju warto porozmawiać ze swoim lekarzem na temat ewentualnej zmiany preparatu leczniczego.

Odpowiednia dawka leku

Ze względu na istotę utrzymywania prawidłowego stężenia glukozy i insuliny we krwi pacjentów z cukrzycą typu 2 oraz insulonoopornością zaleca się, aby w przypadku wystąpienia objawów niepożądanych nie odstawiać leku, a zmniejszyć jego dawkę, a następnie spróbować powoli ją zwiększać, ponieważ może to poprawić tolerancję żołądkowo-jelitową na przyjmowany lek. Objawy niepożądane związane z przyjmowaniem metforminy pojawiają się zazwyczaj podczas pierwszych 6-10 tygodni leczenia, a po tym czasie mogą ustępować samoistnie, dlatego zalecanym sposobem dawkowania jest podawanie 500 mg metforminy na początku terapii i zwiększanie dawki do maksymalnie tolerowanej. Wszelkie zmiany w dawkowaniu leku należy ustalić z lekarzem.

Przyjmowanie leku po posiłku

Ze względu na to, że metformina należy do grupy preparatów farmaceutycznych, które mogą mieć silny drażniący wpływ na przewód pokarmowy, to nie jest wskazane aby była ona przyjmowana na czczo lub na ,,pusty żołądek”. Badania wskazują, że przyjmowanie leku
w trakcie posiłku lub krótko po jego spożyciu zwiększa tolerancję przewodu pokarmowego i jest skutecznym sposobem zmniejszenia częstości występowania objawów niepożądanych. Jak każdy inny lek, metforminę należy popić odpowiednią ilością płynu – wody – najlepiej
w temperaturze pokojowej. Należy także unikać równoczesnego przyjmowania leków z preparatami witaminowo-mineralnymi.

Odpowiednia dieta

Aby poprawić pracę przewodu pokarmowego i układu trawiennego zawsze warto zadbać o odpowiednią dietę. W przypadku uporczywych biegunek warto zwrócić uwagę na ilość oraz jakość błonnika pokarmowego w codziennym jadłospisie – nie należy znacznie zmniejszać jego ilości, ponieważ jest to składnik niezwykle korzystny w dietoterapii insulinooporności, natomiast warto wprowadzić do jadłospisu źródła rozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego. Ma ona zdolność do pochłaniania wody i zapobiega tworzeniu się wodnistych, biegunkowych stolców. Dobrym źródłem są płatki owsiane oraz miąższ warzyw i owoców. W trakcie biegunek należy zwrócić także szczególną uwagę na odpowiednie spożycie płynów (min. 2 litry płynów dziennie), aby nie dopuścić do odwodnienia organizmu.

Podsumowując, niezwykle ważne jest aby lekarz i dietetyk okazali pacjentowi wsparcie w poszukiwaniu rozwiązania dla problemu, jakim jest biegunka po przyjmowaniu metforminy aby uniknąć sytuacji, w której pacjent rezygnuje z przyjmowania leku lub będzie pomijał jego dawki. Skutecznymi sposobami na zmniejszenie działań niepożądanych jest dobranie odpowiedniego preparatu metforminy oraz odpowiedniej dawki leku, a w razie konieczności chwilowe jej zmniejszenie pod okiem lekarza, przyjmowanie leku w trakcie lub tuż po posiłku oraz zadbanie o odpowiednią dietę i nawodnienie.

Bibliografia:

1. Mizerski G., Dziurzyńska M., Jaroszyński A.: Wpływ postaci metforminy na częstość występowania objawów niepożądanych, Forum Medycyny Rodzinnej, 2015, 9(2), 136-138.
2. Korzeniowska K., Malesza K.: Biegunka wywołana metforminą – opis przypadku., Farmacja Współczesna, 2021, 14, 64-67.
3. Mizerski G., Dziurzyńska M., Jaroszyński A.: Skuteczność wybranych metod postępowania w redukcji częstości występowania objawów niepożądanych podczas leczenia metforminą, Forum Medycyny Rodzinnej, 2015, 9(2), 139–141.

Małgorzata Kacprzak

www.appetitus.pl

https://www.facebook.com/DietetykAppetitus