Oddech, który towarzyszy nam niezauważenie na co dzień, w sytuacji stresującej staje się nierównomierny. Blokując tym samym dopływ tlenu do mózgu i uniemożliwiając właściwą reakcję. Bez oddechu nie ma życia. Uczmy się świadomie i spokojnie oddychać, by poprawić jakość swojego oddechu, a tym samym zdrowia i życia. Świadomy oddech to świadome życie.  

Oddychaj spokojnie. Oddychaj świadomie. 

Oddychając pobieramy z powietrza tlen i wydalamy nadmiar dwutlenku węgla. Proces ten jest konieczny do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu, w tym mózgu i serca. Bez oddechu, umarlibyśmy bardzo szybko. To pokazuje, jak jest on ważny dla nas, chociaż go nie zauważmy i niedoceniany na co dzień. Najważniejszym mięśniem oddechowym jest przepona i to ona powinna pracować podczas cyklu oddechowego. 

Co wpływa na nasz oddech?

Oddech reaguje na każdy ruch, dotyk, myśl i na to co czujemy. Odzwierciedla nasze ogólne samopoczucie. Nieprawidłowa postawa i silne emocje takie jak smutek, żal, złość spłycają, przyśpieszają lub krępują nasz oddech. Idąc w zamyśleniu ze spuszczoną głową i zgarbieni nie dajemy naszemu ciału szansy na swobodny oddech. Wpływa to negatywnie na nasze zdrowie i doświadczanie życia. Dlatego tak potrzebna jest nam nauka świadomego oddechu. Możemy to robić ucząc się oddychać w sposób świadomy płynnym i spokojnym oddechem lub praktykując trening uważności.  

Jak oddychać?

W temacie dobrego dla nas oddychania w literaturze przedmiotu nagromadziło się wiele teorii i wynikających z nich schematów oddychania. Jedne z nich wychodzą z założenia, że większe dotlenienie naszego mózgu, a także całego organizmu, ma miejsce wówczas gdy bierzemy głębokie wdechy. Niektóre wręcz zalecają pogłębianie wdechów. Inne z kolei udowadniają, że im większy bierzemy wdech, tym bardziej niedotleniony staje się nasz mózg. Jest to tzw. efekt Bohra. Idąc dalej, poznajemy teorie, które kluczową rolę przypisują zatrzymaniu oddechu, dowodząc, że to właśnie podczas zatrzymania oddechu dochodzi do dotlenienia organizmu. Niektórzy zalecają minimalną pauzę, inni  z kolei wydłużanie tego czasu nawet do 4 razy w porównaniu z wdechem.

Odnośnie wydechu też są rozbieżne informacje, jedni uważają, że powinien być on dłuższy od wdechu ponieważ wówczas usuwa się toksyny, inni uważają że powinien być krótszy, by nie pozbywać się resztek powietrza z płuc. Bardzo często pojawia się schemat oddechu na cztery, jako skuteczny przy stresie. Tutaj każda faza oddechu jest taka sama. Licząc do czterech bierzemy wdech, zatrzymujemy oddech również licząc do czterech, a potem wydychamy powietrze również licząc do czterech. Idąc dalej, są zwolennicy wydechy ustami. Z kolei inni zalecają tylko wydech  nosem. Zgodność panuje co do tego, by wdech brać nosem. Każda teoria ma uzasadnienie i każde wydaje się racjonalne, logiczne i właściwe.

Dochodzą do tego jeszcze psychologiczne odniesienia. Według niektórych pogłębianie oddechu pomaga nam przyjmować obfitość jaką daje nam los. Zatrzymując oddech uczymy się kontroli swojego życia, a puszczając wydech swobodnie uczymy się równowagi między tym na co, powinniśmy wpływać a tym co należy puścić wolno lub mu się poddać. Są też teorie mówiące o tym, że wydech powinien być tak samo długi jak wdech, ponieważ oznacza to, że tyle samo bierzemy i dajemy. Praktyka nauki właściwego oddechu wymaga od nas sporo uważności na to, by nie zrobić sobie krzywdy przez to, że będziemy pobierać za dużo powietrza, za długo zatrzymywać oddech lub za dużo go wypychać. 

Świadomy oddech 

Z mojego doświadczenia wynika, że najważniejsza jest koncentracja na oddechu: na tym, że oddychamy i doświadczanie tego jak oddychamy. W chwili stresu, jeśli na chwilę przyjmiemy wyprostowaną sylwetkę lecz nieprzeprostowaną tzn. z nadmiernie wypuszczoną klatką piersiowa do przodu) i skupimy się na tym, że przepływa przez nas wdech i wydech, uspokoimy się. Już samo skupienie uwagi na oddechu wpłynie na jego płynność. Nasz umysł się uspokoi i pozwoli nam dostrzec fakty, nasze emocji i myśli, oddzielić jedne od drugich i podjąć najlepszą decyzję. Praktyka świadomego oddechu, na co dzień, nie tylko w sytuacji stresu lub wzburzonych emocji, pozwala nam dostrzec nawyki i przekonania, które utrudniają nam życie.

Koncentrując się na oddechu zauważamy, że żyjemy i doświadczamy tego życia. Możemy dostrzec piękno przyrody, zrelaksować się oraz być obecnym w  czasie teraźniejszym tzn. być w tej chwili, która właśnie dzieje się i kształtować swoje życie. Praktyka świadomego oddechu na co dzień pozwala osłabić siłę działania naszych emocji, zredukować stres, odzyskać świadomość ciała i swojego życia oraz zwiększyć wpływ na nasze życie. Uspokaja nieustannie biegnący umysł. Dzięki temu i nasz oddech staje się spokojny i naturalnie bez wysiłku przez nas przepływa. Świadomy oddech możemy praktykować samodzielnie lub ucząc się uważności (mindfulness). 

Podsumowanie 

Świadomym oddychaniem możemy pozytywnie wpływać na nasze ciało i umysł. Siła oddechu objawia się w jego świadomym doświadczaniu. Nasze myśli, uczucia, ciało to naczynia połączone, wzajemnie wpływają na siebie. Oddech wpływa na to co czujemy i myślimy. Spokojny oddech to spokój ciała i umysłu. 

Artykuł napisała: Jolanta Matyjanka

Bibliografia: 
– A. Michajlik, W. Ramotowski: Anatomia i fizjologia człowieka, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2001,
– M. Williams, D. Penman: Mindfulness, Trening uważności, Wyd. Samo Sedno, Wydanie I Warszawa 2014, 
– M. Greenberg: Mózg odporny na stres, Dom Wydawniczy REBIS, Wydanie I, Poznan 2018, 
– R. Skuban: Pranajama – uzdrawiająca moc oddechu, Studio Astropsychologii, Wydanie I, Białystok 2019, Pranayama-_frag_2019-03_edited.pdf;
– https://www.buteykoclinic.pl/trening-oddechowy.html, dostęp 08.12.2020