Człowiek składa się głównie z wody. Jest ona więc głównym składnikiem każdej żywej istoty i tym samym niezbędna dla zachowania równowagi komórek.

Przeciętnie woda stanowi około 60% masy ciała człowieka. Dokładniej około 75% masy ciała noworodka, 65% pomiędzy 6. a 12. miesiącem życia dziecka, około 60% masy ciała dorosłego mężczyzny, około 54% masy ciała dorosłej kobiety, a u ludzi starszych około 50% masy ciała.

Rodzaje wód

• Naturalna woda mineralna – jest to woda podziemna wydobywana jednym lub kilkoma otworami naturalnymi lub wierconymi, różniące się od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pierwotną czystością pod względem chemicznym i mikrobiologicznymi oraz charakterystycznym stabilnym składem mineralnym, a w określonych przypadkach także właściwościami mającymi znaczenie fizjologiczne, powodującymi korzystne oddziaływanie na człowieka.
  
  
• Woda źródlana – woda pochodząca ze złoża podziemnego, pierwotnie czysta pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, nie różniąca się od wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi składem chemicznym i właściwościami, określonymi w przepisach o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę.
  
  
• Woda stołowa (mineralizowana) – woda czerpana z różnych źródeł, która może być uzdatniana i wzbogacana w składniki mineralne.

Mineralizowanie wody może odbywać się przez dodatnie wody mineralnej lub soli mineralnych, zawierających jeden lub więcej składników mających znaczenie fizjologiczne (sód, magnez, wapń, chlorki, siarczany i wodorowęglany).

• Wody mineralne lecznicze – zawierają składniki o szczególnej aktywności farmakologicznej (np. fluor, brom), podlegają prawu farmaceutycznemu i stosowane są indywidualnie według wskazań lekarskich lub podczas uzdrowiskowych zabiegów leczniczych.

 Rodzaj wody a cel zastosowania

• Woda mineralna niskozmineralizowana/ źródlana – posiadają śladowe ilości składników mineralnych, które nie mają znaczenia dla organizmu człowieka. Są alternatywą dla wód wodociągowych i powinno ich się używać głównie do użytku domowego, np. gotowania potraw, parzenia kawy, herbaty, ziół, rozcieńczania koncentratów, soków, syropów. Takie wody można pić w niewielkich ilościach w celu gaszenia pragnienia, ale picie ich w większych ilościach nie jest korzystne dla zdrowia, gdyż rozrzedzają elektrolity znajdujące się w organizmie i mogą naruszać równowagę wodno-elektrolitową.
  
  
• Woda mineralna średniozmineralizowana – zawiera umiarkowane ilości składników mineralnych, nie naruszają równowagi elektrolitycznej w organizmie, dlatego można ją pić w dowolnych ilościach w celu gaszenia pragnienia.
  
  
• Woda mineralna wysokozmineralizowana – zawiera znaczne ilości składników mineralnych, które niwelują niedobory w organizmie. Woda ta pełni ważną funkcję profilaktyczno-zdrowotną.
  
  
• Woda stołowa (mineralizowana) – taki rodzaj wody uzyskuje się poprzez wzgbogacanie wód źródlanych w składniki mineralne. Możną ją stosować w celu profilaktyczno-zdrowotnym. Często są wzbogacone w magnez czy wapń.
  
  
• Woda lecznicza – zawierają duże ilości składników mineralnych. Wykazują działanie lecznicze udowodnione badaniami klinicznymi i obserwacjami. Stosuje się je według zaleceń lekarza.
  
  

Podział wód mineralnych ze względu na stopień nasycenia CO2

Wody można podzielić również ze względu na jej skład chemiczny. W zależności od składu chemicznego wody tworzy się zwyczajowe nazwy wód mineralnych:

• solanki/ wody chlorkowo-sodowe – wody zawierające głównie chlorek sodu
• wody kwasowowęglowe – wody zawierające CO2 w ilości 250-999 mg/l
• szczawy – wody zawierające CO2 w ilości ponad 1000 mg/l
• wody siarkowe – wody zawierające siarkowodór, siarczki lub siarczany.

Działanie prozdrowotne wód mineralnych, źródłowych i stołowych

• Źródło wody dla organizmu – pozwala skutecznie zaspokoić pragnienie i uzupełnić straty tego składnika, np. latem, kiedy temperatura otoczenia sprzyja utracie wody i składników mineralnych przez skórę czy też zimą, gdy na skutek ogrzewania obniża się wilgotność powietrza w pomieszczeniach.
  
  
• Jako napój całkowicie bezkaloryczny, wypity przed posiłkiem przyczynia się do tego, że zmniejszymy ilość spożywanego pokarmu.
• Zawarte w wodzie pierwiastki, przykładowo magnez, zmniejszą podatność na stres, ułatwią koncentrację a wraz z wapniem – zapobiega chorobom serca.
  
  
• Wodę można potraktować jako czynnik prewencyjny chorób dietozależnych (nadciśnienie tętnicze czy osteoporoza) poprzez uzupełnienie makro- i mikroelementów z dietą.
  
  
• Wodorowęglany zawarte w wodach nadają im odczyn alkaiczny, czyli zmniejszają częściowo HCl w żołądku, co jest szczególnie ważne u osób z nadkwasotą; obniżają poziom glukozy we krwi i moczy – głównie u osób z cukrzycą.
  
  
• Siarczany obecne w wodach przyspieszają perystaltykę jelit. Spożycie wód z dodatkiem siarczanów będzie pomocne przy zaparciach i niestrawnościach, jednak trzeba uważać, gdyż większe dawki zadziałają przeczyszczająco.

Woda gazowana

CO2, który jest jednym ze składników wód nadaje przyjemny, kwaskowaty smak, działa orzeźwiająco, lekko drażniąc kubki smakowe w jamie ustnej, pomaga także ugasić pragnienie. Wywierając nacisk na ściany żołądka i jelit zwiększa motorykę przewodu pokarmowego. CO2 wpływa korzystnie na trwałość wody – wykazuje działanie hamujące rozwój bakterii i dzięki temu pełni rolę czynnika konserwującego.

Kto nie powinien spożywać wody gazowanej?

• Osoby cierpiące na nadkwasotę żołądka, ponieważ dwutlenek węgla wywierając nacisk na ścianę żołądka, powoduje uwalnianie hormonu – gastryny, który pobudza wydzielanie soku żołądkowego.
  
  
• Często CO2 jest przyczyną odbijania i odczuwania uczucia rozpierania w żołądku.
  
  
• Osoby chorujące na wrzody żołądka, dwunastnicy oraz z chorobami gardła i strun głosowych.
  
  
• Woda gazowana nie jest także zalecana do spożywania przez małe dzieci.

Mama karmiąca piersią – jaką wodę powinna wybrać?

Kobieta karmiąca powinna spożywać około 3 litrów płynów, gdyż produkuje około 750 ml pokarmu dziennie i po prostu woda jest niezbędna do produkcji mleka.

Zaleca się spożywanie wody ze źródeł naturalnych. Pobierana z podziemnych ujęć woda jest pozbawiona kontaktu z substancjami znajdującymi się w glebie i na jej powierzchni, mogącymi ją zanieczyszać.

A co z wodą gazowaną? Woda gazowana może być przyczyną powstawania u mamy uczucia wzdęcia czy  odbijania, dlatego też zaleca się wodę niegazowaną. Jeśli mama nie takich problemów, może jak najbardziej spożywać także wodę gazowaną.

Woda zawiera dużo składników mineralnych, które są bardzo istotne w tak ważnym okresie kobiety, dlatego korzystne jest pokrywanie zapotrzebowania na wodę naturalnymi wodami źródlanymi, mineralnymi, nisko- i średniozmineralizowanymi oraz niskosodowymi.

Woda podczas rozszerzania diety dziecka

W pierwszych sześciu miesiącach, kiedy dziecko jest karmione piersią, nie ma potrzeby podawania mu żadnych dodatkowych płynów. Po 6. miesiącu życia (lub wcześniej jeśli jest karmione mlekiem modyfikowanym) należy podawać do picia czystą wodę.

Najlepszym wyborem będzie woda źródlana lub naturalna woda mineralna niskozmineralizowana (<500 mg soli mineralnych/ l), ubogosodowa, ubogosiarczanowa. Takie wody, ze względu na bardzo niską zawartość składników mineralnych, będą odpowiednie dla niemowląt, które nie mają jeszcze odpowiednio ukształtowanych organów wewnętrznych, w tym układu trawiennego i nerek. Wody przeznaczone do przyhotowywania posiłków dla niemowląt powinny posiadać pozytywną opinię Instytutu Matki i Dziecka.

Co jest bardzo istotne – do picia lub w do przygotowania posiłków dla dzieci nie wolno używać wody ze studni – istnieje duże ryzyko zanieczyszczenia azotanami i azotynami z wód gruntowych.

Podsumowując, wody mineralne są doskonałym napojem na każdą porę roku! Woda  powinna stanowić główne źródło nawodnienia dla organizmu. Na rynku mamy bardzo różnorodny, szeroki asortyment wody, także z całą pewnością każdy człowiek znajdzie odpowiednią dla siebie. Pij wodę na zdrowie!

Bibliografia:

• Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji; Standardy Medyczne 2013.
• ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 31.03.2011 r. w sprawie naturalnych wód mineralnych, naturalnych wód źródlanych i wód stołowych.
• Gawęcki J. Żywienie Człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. PWN, 2012.
• Szajewska H., Horvath A. Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży.