O tym jak groźna dla naszego zdrowia, a nawet życia jest otyłość wiedzą teoretycznie wszyscy. Zwiększone ryzyko chorób układów sercowo-naczyniowego, wewnątrzwydzielniczego, ale również chorób układu ruchu. Globalna epidemia otyłości ma daleko idące skutki dla układu mięśniowoszkieletowego i związanych z nimi chorób, takich jak zapalenie kości i stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, spondyloartropatia i fibromialgia. Nasz organizm jest nierozerwalną całością, w związku z czym nie można jednoznacznie separować od siebie jego układów i zawsze trzeba rozpatrywać jednostkę chorobową i człowieka holistycznie.
Na co dzień zajmuję się pracą z mechaniką ludzkiego ciała, dlatego chciałbym przybliżyć wpływ otyłości na układ ruchu człowieka, aby umożliwić bardziej kompleksowe spojrzenie na ten problem. Pacjentów z otyłością najczęściej dotyka choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych (koksartroza), kolanowych (gonartroza) oraz kręgów w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Inne często spotykane dysfunkcje z narządu ruchu to spowodowane zmianami w postawie ciała koślawość kolan, płaskostopie i zespoły bólowe odcinka szyjnego kręgosłupa. Zmiany, które
postępują w wyniku zbyt dużych obciążeń na stawy prowadzą do degeneracji chrząstki stawowej, to z kolei do powstawania ostrych narośli kostnych – osteofitów. Efektem powstania osteofitów jest ból i ograniczenie ruchomości stawu. Dolegliwości bólowe nasilają się przy poruszaniu. To skłania osoby otyłe do zaprzestania jakiejkolwiek aktywności fizycznej, a brak aktywności prowadzi do wzrostu otyłości. To tworzy swoiste zamknięte koło, dlatego warto zapobiegać tego typu sytuacjom, im wcześniej wprowadzimy zmiany w swoim życiu tym większa szansa na wyleczenie i nie dopuszczenie do tego typu zmian.
W badaniach z 2014 roku przeprowadzonych w Kanadzie na 17 276 respondentach badano związek pomiędzy otyłością, a chorobami zapalnymi stawów. W badaniu wzięli udział Kanadyjczycy w wieku 40-79 lat, przeprowadzono je na przestrzeni lat 1994/1995 – 2006/2007 w National Population Longitudinal Health Survey. Zapalenie stawów u respondentów wzrosło z 20% do 30% w okresie badania. U kobiet odnotowano 10% więcej przypadków zapalenia stawów niż u mężczyzn. Mężczyźni w wieku 70-79 i kobiety w wieku 60-69 częściej zgłaszali zapalenie stawów. Obliczenia wskazują, że 3,7% zapalenia stawów w 1994 r. i 7,5% w 2006 r. całej populacji można przypisać nadwadze, podczas gdy odsetek zapalenia stawów związanych z otyłością wzrósł z 7,0% w 1994 r. do 10,2% w 2006 r.
Wnioski z tych badań są jednoznaczne – nadwaga oraz otyłość były pozytywnie związane z zapaleniem stawów u badanych Kanadyjczyków bez względu na płeć. Oprócz wielu innych korzystnych skutków zdrowotnych, zmniejszenie wagi może powodować albo niższe wskaźniki zapalne stawów albo mniej objawów zapalenia stawów lub oba te zjawiska. Jak pokazują inne badania naukowe – przeprowadzone w Wake Forest University, gdzie obserwowano pacjentów z otyłością – na podstawie testów biochemicznych oraz analizy sposobu chodzenia u 142 osób określono, jak zmniejszenie masy ciała przełożyło się na zmniejszenie nacisku wywieranego na stawy kolanowe podczas chodzenia. Obliczono, że utrata 0,5 kg masy ciała zmniejsza siłę działającą podczas każdego kroku na każde z kolan aż o 2 kg. Wyliczenia te potwierdzają, że redukcja masy ciała stanowi skuteczną metodę leczenia i zapobiegania chorobie zwyrodnieniowej stawów kolanowych.
Terapia behawioralna polegająca na zmianie stylu życia, wdrożeniu aktywności fizycznej oraz redukcji nadwagi zalecana jest pacjentom ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów kolanowych przez międzynarodowe towarzystwa naukowe: American College of Rheumatology i European
League Against Rheumatism.
http://orthoinfo.aaos.org/figures/A00389F02.jpg
Polscy naukowcy – Panowie Piechota G., Małkiewicz J. oraz Karwat ID. przeprowadzili bardzo ciekawy przegląd wiedzy, który został zatytułowany „Otyłość jako przyczyna i skutek niepełnosprawności”. Zauważają w nim, że konsekwencją współistnienia różnych chorób z otyłością są również wyższe wskaźniki niepełnosprawności w tej grupie osób. Ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu osób z nadwagą i otyłością są częściowo spowodowane przez choroby współwystępujące, na przykład choroby układu krążenia i późne powikłania cukrzycy. Główną jednak przyczyną niepełnosprawności (szczególnie w obszarze funkcjonalnym) są zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego, spowodowane nadmiernym ciężarem, np. przewlekły ból pleców czy stany zapalne stawów. W tym przypadku mamy do czynienia z (wcześniej wspomnianym) mechanizmem “błędnego koła”, gdy siedzący tryb życia wpływa na otyłość i otyłość pogarsza niepełnosprawność.
Rola fizycznej bezczynności w rozwoju przyrostu wagi podkreśla fakt, że wśród osób z otyłością stres i zaburzenia psychospołeczne są znacznie wyższe. Otyłość w dzisiejszych czasach stała się tak powszechna, że nie możemy traktować jej jako temat tabu. Po raz pierwszy żyjemy w czasach kiedy więcej ludzi umiera z powodu otyłości niż niedożywienia. Te dane są dramatyczne i pokazują skalę problemu z jakim się zmagamy. Trudno znaleźć układ naszego ciała oraz sferę życia, w której otyłość nie powodowałaby negatywnych skutków. W związku z tym, na nas – dietetykach, lekarzach, fizjoterapeutach, trenerach spoczywa obowiązek szerzenia wiedzy na ten temat, ostrzegania, ale przede wszystkim wszechstronnej pomocy ludziom otyłym. Ludzie otyli natomiast mając świadomość skutków jakie niesie za sobą ta choroba muszą tylko zdecydować o zmianie i pozwolić sobie pomóc. Poświęcony czas, włożona praca, cierpliwość oraz wytrwałość doprowadzą do celu – zdrowego i szczęśliwego życia.
Przegl Epidemiol. 2005;59(1):155-61.
Int J Rheum Dis . 2014 Jul;17(6):628-34. doi: 10.1111/1756-185X.12372. Epub 2014 May 7.
Arthritis Care Res (Hoboken) . 2017 Oct 3. doi: 10.1002/acr.23438. Arthritis Rheum. 2005, 52:2026-2032.
Arthritis Rheum. 2005, 52: 2026-2032.
PRZEDMIOT PRZEGLĄDU:
Aby opisać najnowsze wydarzenia, podkreślające efekty i mechanizmy otyłości i utraty wagi w układzie mięśniowo-szkieletowym.
Najnowsze odkrycia:
Globalna epidemia otyłości ma daleko idące skutki dla układu mięśniowo-szkieletowego i związanych z nimi chorób, takich jak zapalenie kości i stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, spondyloartropatia i fibromialgia. Otyłość zwiększa zapotrzebowanie i redukuje efekty zdrowotne
wynikające z operacji wymiany stawów, co ma olbrzymie konsekwencje dla społecznego obciążenia ekonomicznego. Uzyskano nowe informacje na temat możliwych mechanizmów, w których otyłość jest związana z częstością występowania choroby układu mięśniowoszkieletowego, nasilenia objawów i wyników leczenia, szczególnie w przypadku zapalenia kości i stawów. Badania nad badaniem roli adipocytokin stanowi nowy, możliwy związek metaboliczny tych chorób.
PODSUMOWANIE:
Otyłość ma znaczący wpływ na układ mięśniowo-szkieletowy związany zarówno ze stanami zwyrodnieniowymi, jak i zapalnych. Przyszłe badania oceniające skutki otyłości i utraty wagi, a także dalsze wyjaśnienie działania adipocytokin będą pomocne w ocenie i zarządzaniu tym coraz bardziej rozpowszechnionym stanem .
Curr Opin Rheumatol . 2009 Jan;21(1):71-7.
Napisał: Marcin Szwajnoch Absolwent AWF w Katowicach, na kierunku Fizjoterapia, obecnie student studiów magisterskich na Śląskim Uniwersytecie Medycznym. Aktualnie pracuje jako ‚naprawiacz ludzi’ – jest trenerem, prowadzi zajęcia indywidualne i grupowe ukierunkowane na zdrowie ludzi poprzez pracę na podstawowych wzorcach ruchowych oraz korekcję i odbudowę deficytów układu ruchu. Spotkać można go we wszystkich siłowniach sieci SmartGym: Katowice, Gliwice, Ruda Śląska, Zabrze.
