Choroby tarczycy a insulinooporność

0
9974
tarczycy

Zaburzenia hormonalne występujące w przebiegu chorób tarczycy nie pozostają obojętne dla gospodarki węglowodanowej. Zarówno nadmiar jak i niedobór hormonów tarczycy może prowadzić do jej zaburzeń. Dlatego niejednokrotnie obserwuje się, że u pacjentów z chorobami tarczycy pojawia się insulinooporność.

NADCZYNNOŚĆ TARCZYCY

O nadczynności tarczycy mówimy, gdy dochodzi do zwiększenia stężenia hormonów tarczycy w surowicy krwi oraz ekspresji ich działania w tkankach. W nadczynności tarczycy nasileniu ulega metabolizm tkankowy. W celu przystosowania się do wzmożonej utraty energii, szybkość komórkowej utraty glukozy (zarówno podstawowa, jak i stymulowana insuliną) jest przyspieszona na skutek zwiększenia tempa utlenowania glukozy oraz powstawania kwasu mlekowego. Hormony tarczycy są antagonistami insuliny. Powodują nasilenie glikogenolizy (czyli rozkładu glikogenu do glukozy) oraz glukoneogenezy (czyli przekształcania niecukrowych prekursorów, np. mleczanów w glukozę).

Nadczynność tarczycy prowadzi do nasilonej produkcji glukozy w wątrobie na czczo oraz zmniejszenia wątrobowej wrażliwości na insulinę. Działanie hormonów tarczycy na komórki wątroby może mieć charakter bezpośredni lub pośredni. Pierwszy mechanizm oparty jest na ich wpływie na geny, które odpowiedzialne są za przebieg procesu glukoneogenezy oraz glikolizy. Natomiast drugi mechanizm – pośredni polega na zwiększaniu aktywności układu współczulnego. Zaburzenia metabolizmu węglowodanów u osób z nadczynnością tarczycy mogą wynikać zarówno z zaburzonego wydzielania insuliny, jak i obniżenia wrażliwości tkanek na działanie insuliny.

Wybrane zalecenia żywieniowe przy nadczynności tarczycy

W przypadku współwystępowania nadczynności tarczycy oraz insulinooporności ważne jest, aby zalecenia żywieniowe uwzględniały zarówno zaburzenia hormonalne towarzyszące chorobie tarczycy jak i insulinooporność.

1. Kaloryczność diety

Kaloryczność diety powinna być zawsze dopasowana do indywidualnych potrzeb organizmu. W przypadku nadczynności  może dojść do niedowagi i/lub ubytku masy ciała. Jednak jeśli chorobie tarczycy towarzyszy insulinnoporność należy pamiętać, aby nie zwiększać kaloryczności za pomocą suszonych owoców lub owoców w syropie. Warto wystrzegać się także napojów roślinnych z dodatkiem cukru, słodkich napojów owocowych oraz innych produktów z dodatkiem cukru, miodu czy aspartamu. W zwiększaniu kaloryczności lepiej postawić na orzechy (których spożywanie przynosi również inne korzyści, m.in. w postaci zmniejszonego ryzyka nowotworów, chorób układu sercowo-naczyniowego czy chorób neurodegradacyjnych), pestki i nasiona, awokado. Dobrym pomysłem będą również oleje roślinne (nierafinowane, tłoczone na zimno, np. oliwa z oliwek, olej lniany, olej rzepakowy, olej z orzechów włoskich).

2. Błonnik pokarmowy

Błonnik pokarmowy to ważny składnik diety zarówno w nadczynności tarczycy, jak i insulinooporności. Jego źródłem powinny być kasze (gryczana, perłowa, bulgur), komosa ryżowa, ryż (dziki, brązowy), płatki zbożowe (owsiane, żytnie, gryczane). Nie należy unikać również nasion roślin strączkowych, warzyw (najlepiej jak najmniej przetworzone), a także owoców o niskim indeksie glikemicznym (np. maliny, truskawki, borówki).

3. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3

Ich obecność w diecie jest bardzo istotna ze względu na silne działanie przeciwzapalne. Ponadto wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego, chorób neurodegradacyjnych czy nowotworów. Ich źródłem są, m.in. orzechy włoskie, oleje roślinne, pestki i nasiona, tłuste ryby morskie.

4. Wapń

Zwiększony metabolizm towarzyszący nadczynności tarczycy powoduje, że osoby chore mają podwyższone ryzyko rozwoju osteopenii czy osteoporozy. Dlatego w diecie nie może zabraknąć źródeł wapnia. Mogą być to sery twarogowe półtłuste, napoje roślinne wzbogacone w wapń bez dodatku cukru. A także produkty roślinne (np. sezam, orzechy laskowe, nasiona chia, natka pietruszki). W przypadku współwystępowania insulinooporności nie należy jednak sięgać po jogurty/maślanki/kefiry smakowe z dodatkiem cukru. Zrezygnujmy również deserów mlecznych czy słodzonych napojów roślinnych.

NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY

Niedoczynność tarczycy zaliczana jest do czynników rozwoju insulinooporności. W przypadku niedoczynności dochodzi do poposiłkowego wzrostu wydzielania insuliny w warunkach uogólnionej obwodowej insulinooporności. Związana jest ona ze zmniejszonym wychwytem glukozy, nasileniem jej oksydacji, a także ze zwiększonym stężeniem wolnych kwasów tłuszczowych.

Wybrane zalecenia żywieniowe przy niedoczynności tarczycy
1. Kaloryczność diety

U osób z niedoczynnością, które zmagają się równocześnie z nadwagą lub otyłością zastosowanie znajduje dieta o obniżonej kaloryczności. Nie należy jednak sięgać po zbyt restrykcyjne diety, które mogą doprowadzić zarówno do groźnych niedoborów żywieniowych, jak i „efektu jo-jo”, który skutkuje szybkim powrotem nadmiernych kilogramów.

2. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3

Ich obecność w diecie stymuluje wątrobę do przemiany T4 (tyroksyny) w T3 (trójjodotyroninę) przez co korzystnie wpływa na przebieg procesów metabolicznych, a także zwiększa wrażliwość komórek na działanie hormonów tarczycy. Nie bez znaczenia pozostają również silne właściwości przeciwzapalne tych składników.

3. Potas i odpowiednia ilość płynów w diecie

Osoby z niedoczynnością tarczycy często skarżą się na występowanie obrzęków (m.in. twarzy). Dlatego tak ważne jest, aby wzbogacić dietę w potas, który reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową. Przy współwystępującej insulinooporności źródłem tego pierwiastka powinny być, m.in. orzechy pistacjowe, nasiona roślin strączkowych, pestki dyni, siemię lniane, nasiona słonecznika. Spożywajcie bez obaw także migdały, orzechy arachidowe, natka pietruszki. Równocześnie nie zaleca się produktów, które co prawda są bogate w potas, ale posiadają wysoki indeks glikemiczny (m.in. suszone banany, daktyle, suszone morele, płatki ziemniaczane, figi suszone). Przy obrzękach należy pamiętać również o wypijaniu odpowiedniej ilości płynów. Ich głównym źródłem powinna być woda mineralna. W przypadku braku przeciwwskazań do stosowania określonych ziół można sięgać również po herbaty ziołowe bez dodatku cukru.

4. Przyprawy

Ważnym, choć często pomijanym elementem jadłospisu są odpowiednio dobrane przyprawy. Mogą one wykazywać korzystne działanie zarówno w przypadku insulinooporności jak i chorób tarczycy. Do takich przypraw zaliczamy, m.in. kurkumę, imbir, a także czarnuszkę.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj